Rodzaje badań UX

Jakie są rodzaje badań UX? Jak można je klasyfikować? Kiedy korzystać konkretne rodzaje badań i od czego to zależy? – Na te pytania odpowiemy w poniższym artykule, w którym dokonamy podziału badań UX w różnych kontekstach i opiszemy kluczowe różnice między poszczególnymi typami badań. Przeczytaj, aby je poznać.

Rodzaje badań UX

Różne rodzaje badań UX
Badania ilościowe i badania jakościowe
Badanie postaw a badania behawioralne
Badania generatywne vs ewaluacyjne
Badanie przeprowadzanie zdalne a stacjonarnie
Podsumowanie

Różne rodzaje badań UX

Jak już pisaliśmy w poprzednim artykule, badania UX są istotnym elementem procesu projektowego w każdej organizacji — pozwalają poznać użytkownika i jego zachowania, dopasować produkt (stronę czy aplikację w przypadku produktu cyfrowego) do jego potrzeb, wpływając jednocześnie na pozycję firmy na rynku, jej wynik finansowy i dalszy rozwój. Badania UX są bardzo obszerną dziedziną, ich prowadzenie wymaga wiedzy i doświadczenia, należy wiedzieć kiedy wykorzystać daną metodę, jak stawiać hipotezy badawcze, jak zadawać pytania respondentom czy jak analizować zebrane dane. W artykule przedstawimy wybrane rodzaje badań i różnice pomiędzy nimi.

Badania ilościowe i badania jakościowe

Pierwszym – i chyba najbardziej znanym podziałem – jest wyróżnienie badań jakościowych i ilościowych. Podczas przeprowadzania badań UX warto wykorzystać kombinację badań jakościowych i ilościowych aby uzyskać odpowiedzi na pytania badawcze i pozyskać interesujące wskazówki dla zespołu projektowego. Ilościowe metody badawcze polegają na dużych próbach osób aby ustalić pewne trendy i wyciągnąć ogólne wnioski dla danej, badanej grupy. Z kolei badania jakościowe są odpowiednią metodą gdy chcemy pozyskać bardziej pogłębione informacje i osadzić badany trend w kontekście – zrozumieć go i poznać jego przyczyny.

Przyjrzyjmy się temu na przykładzie powstającej aplikacji biblioteki uniwersyteckiej, ułatwiającej wyszukiwanie, wypożyczanie i oddawanie książek:

Przeprowadzenie badań ilościowych (przykładowo w formie ankiety wysłanej na uczelniane adresy mailowe studentów) pozwoli np. dowiedzieć się jaki procent studentów korzysta z biblioteki uniwersyteckiej, jak często wypożyczają książki i jaki gatunek literacki cieszy się największą popularnością.
Badania jakościowe (np. indywidualne wywiady pogłębione — IDI) pozwolą nam pogłębić ten temat i dowiedzieć się co skłoniłoby studentów do częstszego korzystania z biblioteki, jakich pozycji literackich im brakuje, czy korzystają z konkurencyjnych placówek (np. biblioteki miejskiej czy biblioteki innej uczelni), ile czasu tygodniowo poświęcają na czytanie książek, jak długo trzymają książki wypożyczone z biblioteki i dlaczego. Przeprowadzając wywiady pogłębione, możemy także dowiedzieć się, dlaczego osoby, które nie korzystają z biblioteki, mają przed tym opory — może mają problem z założeniem konta w bibliotece, oferta biblioteki jest niedopasowana do ich potrzeb lub mają inne obawy, napotkali jakieś trudności w dotychczasowym procesie wypożyczania i oddawania książek.

Jak widać, te dwa typy badań odpowiadają na różne pytania, dlatego badania jakościowe i ilościowe nie powinny być przeprowadzane zamiennie, a razem — jako wzajemnie uzupełniające się elementy. Aby mieć pełny obraz user experience, należy dowiedzieć się, co się dzieje (trend — badania ilościowe) oraz dlaczego (przyczyna trendu — badania jakościowe). Pozwoli to poznać użytkownika możliwie jak najlepiej i opracować rozwiązanie dopasowane do jego potrzeb i wymagań.

Badanie postaw a badania behawioralne

Często błędnie rozumiane jako to samo — badania postaw a badania behawioralne nie są równoznaczne. Jednak podobnie jak w przypadku omawianych wyżej badań ilościowych i jakościowych, oba mogą być wykorzystywane równolegle w celu uzyskania pełniejszego obrazu użytkownika.

Badanie postaw dotyczy z góry przyjętych postaw czy uczuć użytkownika wobec danego doświadczenia — przykładem może być zapytanie użytkownika czemu lubi (lub nie lubi) danego rozwiązania, funkcjonalności na stronie, zanim jeszcze z niego skorzysta (postawa może wiązać się z poprzednimi doświadczeniami, zaufaniem wobec marki, jakimiś przekonaniami czy obawami).

Z kolei badania behawioralne skupiają się na tym co użytkownik robi — jak porusza się po stronie, co klika, w jaki sposób dokonuje zakupu, jakie kroki podejmuje, szukając danych informacji.

Widać tu pewne połączenie (tak samo jak w przypadku badań jakościowych i ilościowych) – badania behawioralne odpowiadają na pytanie co się dzieje, podczas gdy badania postaw udzielają odpowiedzi na pytanie dlaczego się to dzieje. Należy też zawsze pamiętać, że to co użytkownicy mówią, a to, co robią, może się znacząco różnić — dlatego warto uzupełniać badanie postaw o badanie behawioralne.

Badania generatywne vs ewaluacyjne

Badania generatywne są definiowane jako metoda badawcza pomagająca badaczom głębiej zrozumieć otoczenie użytkownika, w celu znalezienia szans dla danego rozwiązania (usprawnianego lub dopiero wprowadzanego na rynek). Aby te szanse zidentyfikować, należy zdefiniować problem i szukać dla niego potencjalnego rozwiązania. Wymaga to bardzo dobrego zrozumienia tego, jak ludzie żyją (wliczając w to środowisko, w jakim żyją), jak się zachowują, jakie prezentują postawy, jak postrzegają pewne rzeczy. Przeprowadzając badania generatywne najważniejszą rzeczą jest pozostanie otwartym — ponieważ nie wiemy jeszcze jaki problem przyjdzie nam rozwiązywać. Bez przeprowadzenia badań generatywnych, może okazać się, że stworzymy produkt, którego nikt nie potrzebuje. Najważniejszym elementem badań generatywnych jest właśnie identyfikacja problemu.

Badania ewaluacyjne można z kolei zdefiniować jako metodę badawczą, stosowaną do oceny konkretnego już problemu – w celu zapewnienia użyteczności i dopasowania go do potrzeb i pragnień rzeczywistych ludzi. Celem tej metodologii jest przetestowanie istniejącego rozwiązania, aby sprawdzić i ocenić, czy spełnia ono faktyczne potrzeby ludzi, jest łatwe oraz przyjemne w użyciu. Tego typu badania powinny być prowadzone przez cały cykl rozwoju produktu, od wczesnego projektu koncepcyjnego po ostateczną witrynę, aplikację lub produkt. Badania ewaluacyjne powinny zawsze być częścią procesu projektowego. Przekazywanie projektów w ręce potencjalnych użytkowników tak szybko i tak często jak to tylko możliwe, pozwoli nam dopasować produkt czy rozwiązanie tak, aby naprawdę spełniało potrzeby i oczekiwania klientów.

Badanie przeprowadzanie zdalne a stacjonarnie

Badania możemy także podzielić z logistycznego punktu widzenia — na te przeprowadzane stacjonarnie i te prowadzone zdalnie. W obecnych czasach żadnego problemu nie stanowi już przeprowadzenie wywiadu pogłębionego czy nawet testu użyteczności zdalnie. Tutaj dobór metody zależy od firmy, zespołu projektowego, budżetu, lokalizacji i indywidualnej sytuacji organizacji oraz grupy badawczej. Warto pamiętać, że przy obecnych technologiach nie mamy ograniczeń w przeprowadzaniu badań zdalnie. W późniejszych artykułach planujemy przygotować zestawienie ciekawych narzędzi przydatnych w pracy UX researchera — z pewnością pojawią się tam warte przetestowania narzędzia do eye trackingu, nagrywania wywiadów czy przeprowadzania testów użyteczności online.

Podsumowanie

Moglibyśmy wymieniać rodzaje badań jeszcze długo — badania formalne i nieformalne, badania moderowane i niemoderowane (czyli przeprowadzane w obecności moderatora-badacza lub bez jego udziału)… Postanowiliśmy jednak przybliżyć na początku te najważniejsze — te, które każdy aspirujący UX researcher znać powinien. Jak widać, metody są różne, wiele z nich się uzupełnia i wręcz dobrze jest korzystać z kilku różnych metod badawczych naraz — aby uzyskać jak najdokładniejsze dane, informacje, wskazówki i zamienić je z rozwiązanie dopasowane do potrzeb i wymagań użytkowników w późniejszym etapie.

Przeczytaj także nasz artykuł z serii Wprowadzenie do UX

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.

Autor: Klaudia Kowalczyk
Graficzka i UX designerka, która za pomocą projektów przekazuje to, co trudno ująć w słowach. Zwraca uwagę na najmniejsze detale – każdy użyty kolor, linia czy czcionka ma znaczenie. Klaudia pasjonuje się projektowaniem grafiki i stron internetowych.

Zobacz wszystkie posty

Przerwa konserwacyjna

Rodzaje badań UX