Sortowanie kart w metodach badawczych UX

Czy wiesz czym jest metoda badawcza zwana sortowaniem kart? Jeśli nie to przeczytaj ten artykuł! Opowiemy jak sortowanie kart może się przydać badaczom i projektantom user experience. Dowiesz się również, jak przeprowadzić badanie z użytkownikami przy użyciu tej metody, poznasz zalety i wady sortowania kart oraz ich różne rodzaje oraz różnice między nimi.

Czym jest sortowanie kart?

Sortowanie kart to metoda badawcza, w której uczestnicy grupują tematy w logiczny dla nich sposób. Zazwyczaj badacze UX przeprowadzają sortowanie kart, zapisując tematy na poszczególnych kartach, prosząc użytkowników o posortowanie powiązanych tematów w grupy, a następnie o nazwanie każdej grupy (lub przyporządkowanie do jakiejś kategorii). Card sorting zapewnia wgląd w proces myślowy użytkownika, dotyczący tego, jak coś działa – lub jak jego zdaniem powinno działać. Korzystanie z tej metody badawczej pomaga badaczom i projektantom UX budować bardziej intuicyjną dla użytkownika i łatwą w nawigacji architekturę informacji.

Zalety i wady sortowania kart

Jak każda inna metoda badawcza — card sorting nie jest idealny i oprócz zalet posiada również wady, które warto mieć na uwadze. Jedną z głównych zalet tej metody jest jej prostota — card sorting to proste ćwiczenie, stosunkowo łatwe do zorganizowania przez badaczy i łatwe do zrozumienia przez uczestników. Metoda ta jest także stosunkowo niedroga — niezależnie czy jest to stacjonarne badanie (np. z kolorowymi karteczkami samoprzylepnymi) czy przeprowadzane jest przy użyciu narzędzi online – koszt jej przeprowadzenia zazwyczaj jest niski. Sortowanie kart jest także bardzo wydajne, ponieważ dostarcza wystarczającą ilość użytecznych danych w krótkim czasie. Ostatnia istotna zaleta, o której chcemy wspomnieć, to to, że matoda jest oparta na trafnych spostrzeżeniach naszych rzeczywistych użytkowników.

Jedną z wad sortowania kart jest jej niespójność – uzyskane wyniki mogą się znacznie różnić w zależności od jednego uczestnika. Posiada też pewne ograniczenia – przez to, że koncentruje się na etykietach i kategoryzacji, nie zapewnia informacji zwrotnych na temat tego, jak użytkownicy postrzegają rzeczywistą treść ani jak odnosi się ona do wykonywanych przez nich rzeczywistych zadań. Warto też pamiętać, że analiza wyników tego badania może być bardzo czasochłonna. Podczas gdy samo sortowanie kart przez użytkowników jest szybkie, to analiza danych może zająć więcej czasu.

Jak przeprowadzić sortowanie kart?

Aby przeprowadzić sortowanie kart, należy rozpocząć od wybrania zestawu tematów / haseł do pogrupowania. Zestaw ten powinien zawierać od 40 do 80 pozycji i każda z nich powinna być zapisana na osobnej karcie. Postaraj się unikać tematów zawierających te same słowa – w innym przypadku uczestnicy mogą mieć tendencję do podświadomego łączenia tych elementów w jedną grupę. Zadaniem użytkownika jest połączenie kart (tematów) w logiczne dla niego grupy. Rozpocznij od przetasowania kart i przekaż je uczestnikowi. Poproś go, aby patrzył na karty pojedynczo i połączył je w grupy. Niektóre grupy mogą być duże, inne małe. Jeśli uczestnik nie jest pewien co do karty lub nie wie, co ona oznacza, można ją odłożyć na bok lub ewentualnie wrócić do niej później.

Użytkownicy powinni mieć świadomość, że mogą zmieniać zdanie podczas swojej pracy – mogą np. przenosić karty z jednego stosu na drugi, łączyć dwa stosy w jeden większy, dzielić stos na kilka nowych. W kolejnym etapie użytkownik nadaje grupom nazwy. Po podzieleniu kart z tematami na grupy poproś użytkownika o zapisanie proponowanych przez niego nazw dla tych grup. Dzięki temu otrzymasz kilka pomysłów na kategorie nawigacji, jednak pamiętaj, że są to tylko wskazówki dla ciebie jako projektanta – nie oczekuj od uczestników stworzenia finalnych nazw kategorii na stronie.

Po podzieleniu kart i nazwaniu grup możesz (ale nie musisz) poprosić użytkownika o wyjaśnienie powodów, dlaczego w ten właśnie sposób utworzył i nazwał grupy. Dopytaj czy któreś elementy były szczególnie trudne do przydzielenia do danej kategorii, czy któreś elementy pasowały do więcej niż jednej grupy i co myśli o ewentualnie pozostawionych, nieposortowanych elementach.

Jeśli zależy Ci na poznaniu sposobu myślenia użytkownika, możesz także poprosić go, aby „myślał na głos” podczas całego badania. Dostarczy to szczegółowych informacji, ale będzie też wymagać więcej czasu na analizę. Pamiętaj, że w razie potrzeby możesz poprosić użytkownika o bardziej praktyczne rozmiary grup. Nie należy narzucać mu niczego podczas pierwszego sortowania, jednak po wstępnym podsumowaniu można poprosić go np. o rozbicie jednej dużej grupy na kilka mniejszych.

Sortowanie kart powtórz z około 15-20 użytkownikami. Jest to odpowiednia liczba uczestników, pozwalająca wykryć wzorce w modelach myślenia użytkowników.

Po zakończeniu badania i zebraniu wszystkich danych pora na ich analizę. Poszukaj wspólnych grup, nazw kategorii czy motywów oraz elementów, które często były ze sobą łączone. Jeśli zauważysz, że niektóre elementy były często odkładane na bok, ustal, czy jest to spowodowane niewyraźnymi nazwami kart, czy ich treścią, która wydawała się niezwiązana z pozostałymi tematami. Card sorting pozwoli ci zrozumieć jaki system organizacji będzie najbardziej skuteczny dla Twoich użytkowników.

Rodzaje sortowania kart

Istotne różnice w sortowaniu kart dotyczą między innymi tego czy użytkownicy mogą tworzyć własne nazwy kategorii, czy mają je narzucone; czy moderator moderuje sesję, czy jest to badanie niemoderowane; czy badanie jest prowadzone na papierze, czy za pomocą narzędzia online. Każdy rodzaj ma oczywiście pewne zalety i wady.

Sortowanie kart otwarte a sortowanie kart zamknięte

Otwarte sortowanie kart jest najczęściej stosowanym wariantem tego badania (to właśnie przebieg klasycznego otwartego sortowania kart został przez nas opisany w poprzednim podpunkcie – „jak przeprowadzić sortowanie kart?”). W otwartym sortowaniu kart użytkownicy mogą dowolnie przypisywać własne nazwy grupom — stosom kart, które sami chwilę wcześniej ułożyli.

Zamknięte sortowanie kart to odmiana, w której użytkownicy otrzymują z góry określony zestaw nazw kategorii i są proszeni o uporządkowanie poszczególnych kart w te z góry narzucone kategorie. Zamknięte sortowanie kart nie ujawnia, w jaki sposób użytkownicy postrzegają i grupują zestaw tematów. Zamiast tego służy do oceny, czy istniejąca już struktura kategorii łączy się logicznie z treścią z perspektywy użytkownika. Krytyka zamkniętego sortowania kart polega na tym, że testuje on jedynie zdolność użytkowników do dopasowania treści do właściwej kategorii — co dla użytkowników może bardziej przypominać rozwiązywanie zagadki niż naturalne dopasowywanie treści do kategorii. Metoda nie odzwierciedla więc naturalnego sposobu, w jaki użytkownicy przeglądają treści.

Sortowanie kart moderowane a niemoderowane

Drugi podział to sortowanie kart moderowane i niemoderowane. Moderowane sortowanie kart obejmuje opisane wyżej podsumowanie i głośne myślenie podczas sortowania — podczas badania więc uczestnik na bieżąco komentuje, opowiada, co robi, dzieli się swoimi myślami, a na koniec wyjaśnia, dlaczego podjął takie, a nie inne decyzje. Uwzględnienie tego kroku podczas badania jest świetną okazją do uzyskania jakościowego wglądu w uzasadnienie użytkowników dla ich grupowania. W razie potrzeby możesz zadawać dodatkowe pytania i pytać o konkretne karty w celu lepszego zrozumienia jego procesów myślowych.

Z kolei sortowanie niemoderowane polega na tym, że użytkownicy samodzielnie przyporządkowują karty do grup, często przy pomocy narzędzia online i bez żadnych interakcji z moderatorem. Jest to na pewno szybsze i tańsze rozwiązanie niż moderowane sortowanie kart, ponieważ nie wymaga od badacza rozmowy z każdym użytkownikiem z osobna. Niemoderowane sortowanie kart może być natomiast przydatne jako uzupełnienie moderowanych sesji sortowania kart.

Sortowanie kart papierowe a cyfrowe

Ostatnim podziałem, który chcemy przedstawić, jest sortowanie kart „papierowe” a wykonywanie przy pomocy technologii. Sortowanie kart papierowych to zdecydowanie najbardziej tradycyjna forma sortowania kart. Tematy są zapisywane na fiszkach, a użytkownicy proszeni są o utworzenie grup. Największą zaletą sortowania kart papierowych jest to, że uczestnicy badania nie muszą się uczyć obsługi żadnego narzędzia, ponieważ wszystko, co muszą zrobić, to układać karty w stosy na stole.

Jest to prosty elastyczny proces: użytkownicy mogą dowolnie przenosić karty, a nawet zaczynać od nowa w razie potrzeby. Ludziom łatwiej jest też zarządzać bardzo dużą liczbą kart na dużym stole niż zarządzać wieloma obiektami na ekranie komputera (który często nie jest w stanie nawet pokazać wszystkiego w jednym widoku). Wadą sortowania kart papierowych jest to, że badacze muszą ręcznie dokumentować wybory każdego uczestnika — przez co analiza może okazać się długa i żmudna.

Cyfrowe sortowanie kart wykorzystuje oprogramowanie lub narzędzie internetowe do symulacji kart tematycznych, które użytkownicy przeciągają i upuszczają w wybrane grupy. Ta metoda jest na ogół najłatwiejsza dla badaczy, ponieważ oprogramowanie może automatycznie analizować wyniki wszystkich uczestników i ujawniać, które elementy były najczęściej grupowane razem, jakie nazwy kategorii utworzyli użytkownicy i jakie jest prawdopodobieństwo sparowania dwóch elementów. Wadą jest to, że użyteczność narzędzia może wpłynąć na powodzenie sesji — brak umiejętności technicznych czy problemy technologiczne mogą powodować frustrację, a nawet uniemożliwiać użytkownikom tworzenie dokładnie takich grup, jakich chcą.

Podsumowanie

Sortowanie kart może więc – w zależności od potrzeb projektu – przybierać bardzo różne formy. Dzięki temu można dopasować badanie do potrzeb i możliwości projektu i zespołu badawczego, w zależności od posiadanych zasobów czasowych, budżetu czy ustalonych celów i pytań badawczych. Metoda ta może być świetnym sposobem na poznanie procesu myślowego użytkownika i sprawdzenie, czy kategorie i grupy, które wydają się logiczne i uporządkowane dla twórców produktu, badaczy i projektantów UX są równie intuicyjne dla jego realnych użytkowników.

Przeczytaj także nasz artykuł z serii Czym są badania kwestionariuszowe?

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.

Autor: Klaudia Kowalczyk
Graficzka i UX designerka, która za pomocą projektów przekazuje to, co trudno ująć w słowach. Zwraca uwagę na najmniejsze detale – każdy użyty kolor, linia czy czcionka ma znaczenie. Klaudia pasjonuje się projektowaniem grafiki i stron internetowych.

Zobacz wszystkie posty