Test drzewa w badaniach UX

Czy wiesz czym jest tak zwany test drzewa? Przeczytaj nasz artykuł, w którym przybliżamy tę metodę badawczą. Dobrze przeprowadzone testy drzewa pozwalają poprawić architekturę strony i stworzyć bardziej przyjazny, intuicyjny produkt finalny – a w efekcie wpłynąć pozytywnie na całościowe doświadczenie użytkowników.

Czym jest test drzewa w badaniach UX – spis treści:

Czym jest Tree Testing?
Test drzewa a sortowanie kart i test pierwszego kliknięcia
Kiedy wykorzystać test drzewa?
Wady metody testu drzewa
Jak przeprowadzić test drzewa
Podsumowanie

Czym jest test drzewa (Tree Testing)?

Test drzewa oznacza testowanie architektury projektowanej witryny czy aplikacji — a w szczególności jego menu — czyli swego rodzaju „rozgałęzienia” zakładek i podstron w produkcie (stąd też nazwa nawiązująca do drzewa). Ta metoda badawcza jest stosunkowo prosta do przeprowadzenia i można wykorzystać ją na wczesnym etapie procesu programowania, aby zaoszczędzić sporo czasu i włożonego wysiłku w późniejszym czasie. Testowanie drzewa pozwala uzyskać informacje zwrotne potrzebne do zaprojektowania funkcjonalnej strony internetowej czy aplikacji posiadającej menu.

Test drzewa a sortowanie kart i First Click testing

Testowanie drzewa jest też czasem określane jako „sortowanie kart wstecz” i w pewnym stopniu przypomina First Click Testing, więc trudno jest opisać metodę testu drzewa bez ich wcześniejszego omówienia. Warto jednak podkreślić, że te rozwiązania są ze sobą mocno powiązane i z pozoru mogą wydawać się dość podobne, ale pełnią bardzo różne funkcje w projektowaniu UX.

First click testing polega na zleceniu testerowi zadania — na przykład wyszukaniu godzin otwarcia na stronie internetowej sklepu — i zarejestrowaniu, czy pierwsze miejsce, w które użytkownik faktycznie kliknie, rzeczywiście znajduje się na właściwej ścieżce do wykonania tego zadania. Brak kliknięcia we właściwym miejscu lub zbyt długie szukanie informacji będzie sugerować, że coś jest nie tak z układem naszej witryny. Albo architektura witryny jest nieintuicyjna, albo wygląd strony jest w jakiś sposób mylący lub rozpraszający uwagę. Może też okazać się, że właściwe miejsce do kliknięcia zostało przypadkowo ukryte lub zasłonięte. Testy pierwszego kliknięcia można przeprowadzić zarówno chcąc sprawdzić nowy projekt, jak i zbadać ewentualne problemy w już istniejącym projekcie.

Z kolei sortowanie kart polega na wręczeniu uczestnikowi grupy kart (papierowych lub elektronicznych na ekranie komputera), z których każda jest opisana pewnym hasłem / kategorią / słowem. Następnie prosimy uczestnika o uporządkowanie kart i pogrupowanie ich w najbardziej logiczny i sensowny dla niego sposób. Chociaż metoda ta ma kilka możliwych zastosowań, jest często używana jako pierwszy krok w projektowaniu struktury strony czy aplikacji.

Wiedząc już, na czym polega sortowanie kart oraz first click testing możemy przejść do szerszego omówienia testu drzewa. Test drzewa polega na pokazaniu testerowi architektury witryny i zapytaniu go, gdzie by kliknął, aby osiągnąć dany cel (zlecone zadanie). Jednak w przeciwieństwie do first click testing, test nie kończy się na tym etapie. Tester musi przejść całą ścieżkę, od pierwszej strony do ostatniego kliknięcia. Warto pamiętać, że wykonanie pierwszego kliknięcia prawidłowo, nie gwarantuje sukcesu — użytkownik nadal może się zgubić przed ukończeniem zadania. Błędnie rozplanowana struktura strony skutkuje utratą użytkowników.

Inną znaczącą różnicą między testem drzewa a first click testing jest to, że test drzewa obejmuje tylko strukturę strony, a nie jej zawartość czy układ. Podczas first click testing nieprawidłowe kliknięcia mogą wynikać np. z tego, że przyciski są za duże, za małe, w niewłaściwym miejscu czy w niewłaściwym kolorze — nawet jeśli podstawowa architektura strony jest poprawna. Przy testowaniu drzewa żadna z tych zmiennych nie jest tak naprawdę istotna, ponieważ tester nie widzi całego układu strony a jedynie schemat przedstawiający, które nagłówki będą zawierać jakie podnagłówki.

Testowanie drzewa jest często nazywane wstecznym sortowaniem kart, ponieważ obie te metody koncentrują się bardzo ściśle na architekturze strony i jej rozgałęzionym „drzewie” opcji — czyli menu. Podczas sortowania kart prosisz użytkowników, aby utworzyli dla ciebie „drzewa”, które w dalszym etapie poddajesz testom (tree testing).

Kiedy wykorzystać test drzewa??

Testowanie drzewa można przeprowadzić już na bardzo wczesnym etapie procesu projektowego, ponieważ witryna – ani nawet jej szkic – nie musi jeszcze istnieć. Wszystko, co jest potrzebne do badania to „drzewo” przygotowane na wcześniejszym etapie, np. podczas sortowania kart z użytkownikami. Jeśli drzewo nie przejdzie testu pozytywnie, problem jest stosunkowo prosty i przede wszystkim tani w naprawie, ponieważ nie trzeba cofać się bardzo daleko w procesie.

Pamiętaj, że w branży UX nie ma jednego idealnego procesu, ani wytycznych co do metod, które musisz wykorzystać za każdym razem w projekcie. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji, zasobów czasowych i ludzkich, budżetu i zakresu samego projektu. Powinniśmy dobierać metody w zależności od problemu, tego co badamy, co chcemy osiągnąć i poprawić w produkcie.

Jeśli pracujesz nad bardziej rozbudowaną stroną – na której będzie menu i co najmniej kilka podstron warto jednak popracować właśnie nad architekturą. Sortowanie kart przez użytkowników w połączeniu z późniejszym testem drzewa pozwoli ci przygotować intuicyjną, przyjazną dla użytkownika i jasną architekturę strony, a w efekcie przejrzysty interfejs, po którym zwyczajnie łatwo się poruszać.

Wady metody testu drzewa

Testowanie drzewa koncentruje się tylko na architekturze witryny – co może stanowić nieocenioną pomoc dla projektanta UX, ponieważ jeśli test ujawni problem, wiemy, gdzie dokładnie leży. Jednak w projektowaniu istnieje wiele innych rzeczy, które mogą pójść nie tak, dlatego nie należy używać tylko testowania drzewa. Aby zapewnić użyteczność całego produktu, potrzebujesz także źródeł informacji o innych aspektach projektu i ich funkcjonalności. Inną potencjalną wadą testu drzewa może być to, że ze względu na zautomatyzowany i zdalny proces, ciężko uzyskać z niego jakościowe dane, które mogłyby wskazać przyczyny problemów.

Jak przeprowadzić test drzewa?

Projektowanie testu

Testowanie drzewa logistycznie jest dosyć proste, ponieważ nie wymaga przemieszczania się, gromadzenia materiałów ani koordynowania większej liczby osób. Jedyne co należy zrobić w ramach przygotowań to zaprojektować swój test.

Wybór narzędzia

Chociaż można przeprowadzić testowanie drzewa z odręcznie rozrysowaną mapą witryny i notatnikiem, większość testów przeprowadza się jednak online, korzystając ze specjalistycznych narzędzi. Pozwalają one wprowadzić kategorie i podkategorie (generalnie wszystkich elementów rozgałęzienia menu), z których tworzy się klikalne drzewo, przystosowane do testowania.

Testerzy otrzymają link do testu i wykonują zlecone zadania. Mogą to zrobić w niemoderowanym otoczeniu, w zaciszu własnego domu przy użyciu prywatnego komputera lub w moderowanym otoczeniu, w którym można obserwować całe badanie. Narzędzie śledzi, gdzie testerzy klikają, ile czasu im to zajmuje, w jakiej kolejności klikają poszczególne obiekty/elementy i ilu z nich klika we właściwe miejsca.

Tworzenie drzewa

Oczywiście zanim przetestujesz drzewo będziesz musiał je zaprojektować i zdecydować, jaką jego część chcesz przebadać – jeśli twoja witryna jest bardzo złożona i rozbudowana, nie musisz testować wszystkich ścieżek naraz. Możesz przeprowadzić test A/B i przebadać w jednym czasie dwa różne drzewa – aby ocenić, które z nich działa lepiej. Pamiętaj jednak aby nie pokazywać obu wersji temu samemu testerowi.

Pisanie zadań

Przygotowując zadania dla testerów, postaraj się, aby nie brzmiały one po prostu „znalezienie godziny otwarcia sklepu”. Niezmiernie ważne jest, aby unikać używania tego samego sformułowania, co etykieta menu będąca odpowiedzią na zadanie. Po drugie, ważne jest, aby tester był w takim samym nastroju i takiej samej sytuacji co prawdziwy użytkownik — umysł działa inaczej, w zależności od tego, czy dana osoba rozwiązuje test, czy też próbuje rozwiązać faktyczny życiowy problem. Daj testerowi realistyczny scenariusz zamiast jednego prostego pytania testowego.

Nie twórz też zbyt skomplikowanych scenariuszy: pomiń nieistotne szczegóły, które mogą wprowadzać w zakłopotanie. Pamiętaj, że wielu testerów będzie tylko przeglądać pytania, zamiast uważnie je czytać ze zrozumieniem, przez co może pomylić dodatkowy szczegół z centralnym punktem zadania. Wystarczy jedno lub dwa zdania.

Ten sam test może – a wręcz powinien – obejmować kilka zadań, dzięki czemu uzyskasz większy i bardziej szczegółowy obraz tego, czy twoje drzewo działa zgodnie z planem. Poleceń nie powinno jednak być więcej niż 10, aby całe badanie nie trwało zbyt długo i nie zmęczyło za bardzo testera. Jeśli planujesz przetestować więcej niż 10 zadań, zaplanuj więcej niż jeden test.

Nigdy nie będziesz w stanie przetestować wszystkiego, każdej możliwej ścieżki na stronie, dlatego skoncentruj się na elementach, które są faktycznie najważniejsze i kluczowe dla użyteczności produktu oraz na tych, co do których podejrzewasz, że mogą stanowić szczególny problem.

Podsumowanie

Testowanie drzewa ma tę zaletę, że jest łatwiejsze do przygotowania i przeprowadzenia niż większość pozostałych testów dzięki dostępnym na rynku nowoczesnym narzędziom. Wierzymy, że udało nam się przedstawić testowanie drzewa w dobrym świetle, jako pomocną, tanią i prostą metodę weryfikacji projektu Warto jednak mieć na uwadze, że nie sprawdzi się w każdej sytuacji oraz — jak w zasadzie większość metod badawczych UX — wymaga uzupełnienia innymi badaniami dla bardziej rzetelnych wyników i szerszego zrozumienia problemów, z którymi mierzą się użytkownicy.

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.

Autor: Klaudia Kowalczyk
Graficzka i UX designerka, która za pomocą projektów przekazuje to, co trudno ująć w słowach. Zwraca uwagę na najmniejsze detale – każdy użyty kolor, linia czy czcionka ma znaczenie. Klaudia pasjonuje się projektowaniem grafiki i stron internetowych.

Zobacz wszystkie posty