Badania ewaluacyjne w metodach badawczych UX

Poznaj różnicę pomiędzy badaniami ewaluacyjnymi a generatywnymi (odkrywczymi). Tym artykułem rozpoczynamy kolejną serię wpisów — związanych właśnie z metodami ewaluacyjnymi w badaniach UX. W kolejnych artykułach poznasz wady i zalety konkretnych metod należących do tej grupy badań, sposób przygotowania do badań i wskazówki związane z ich przeprowadzeniem. Dziś jednak skupiamy się na badaniach ewaluacyjnych — ogólnie. Przeczytaj, aby lepiej poznać tę metodę badawczą.

Czym są badania ewaluacyjne? – spis treści:

Istota badań ewaluacyjnych
Badania generatywne a ewaluacyjne
Dlaczego badania ewaluacyjne są ważne w UX?
Rodzaje badań ewaluacyjnych
Podsumowanie

Istota badań ewaluacyjnych

Badania ewaluacyjne to rodzaj badań wykorzystywanych do oceny produktu czy koncepcji oraz do zbierania danych w celu udoskonalenia danego rozwiązania. Badania ewaluacyjne wykorzystywane w procesie badawczym UX pozwalają na określenie, czy produkt działa zgodnie z jego przeznaczeniem, oraz na odkrycie obszarów wymagających poprawy i usprawnień. Badania ewaluacyjne przeprowadzane są zwykle we wczesnych fazach procesu projektowego w celu przetestowania istniejących lub nowych rozwiązań, a następnie są stosowane w sposób iteracyjny — do momentu aż produkt osiągnie swoją finalną, ostateczną wersję.

Badania generatywne a ewaluacyjne

Badania generatywne (zwane inaczej odkrywczymi), które omówiliśmy już w jednym z wcześniejszych wpisów – metody badań odkrywczych) pomagają zrozumieć motywacje, problemy i zachowania naszych użytkowników. Ich celem jest zdefiniowanie problemu, który chcemy rozwiązać i zaprojektowanie jak najlepszego możliwego rozwiązania.

Z drugiej strony mamy badania ewaluacyjne — służą one do oceny istniejącego już rozwiązania produktowego i pomagają projektantom UX upewnić się, że jest łatwe w użyciu, intuicyjne, działa zgodnie ze swoim przeznaczeniem oraz spełnia potrzeby i oczekiwania użytkowników.

Zarówno badania generatywne jak i ewaluacyjne są bardzo cennymi narzędziami decyzyjnymi w pracy badacza UX i powinny być stosowane w całym procesie planowania i projektowania produktu. Tworząc plan badawczy, dokonaj analizy konkurencji i istniejących już rozwiązań, określ grupę docelową oraz potrzeby twoich użytkowników. W zależności od tego, czego poszukujesz, na jakie pytania chcesz uzyskać odpowiedzi, będziesz w stanie określić, czy powinieneś na danym etapie przeprowadzić badania generatywne, czy ewaluacyjne.

Pamiętaj jednak, że obie metody będą przydatne w całym procesie badawczym – aby pozyskać różnorodne dane i informacje. Badania generatywne pomogą dogłębnie zrozumieć użytkowników i poznać ich potrzeby, pragnienia i wyzwania. Z kolei strony badania ewaluacyjne pomagają nam sprawdzić, czy opracowane przez nas rozwiązania na te potrzeby, pragnienia i wyzwania odpowiadają.

Dlaczego badania ewaluacyjne są ważne w UX?

Badania ewaluacyjne są szczególnie istotne w procesie projektowym UX, ponieważ pozwalają przetestować nasze rozwiązanie i zebrać cenne opinie użytkowników, które mogą pomóc w udoskonaleniu produktu i poprawić doświadczenia użytkownika. Wyniki badań ewaluacyjnych są kluczowe dla oceny tego, co już działa prawidłowo, a jakie funkcjonalności wymagają jeszcze poprawy.

Ta metoda badawcza powinna zawsze być częścią procesu projektowego i dalszego rozwoju produktu. Pozwalając użytkownikom na wczesną i częstą interakcję z produktem, dowiesz się, czy rozwiązanie, które tworzysz, jest dopasowane do twoich odbiorców. Spostrzeżenia, które uzyskasz z tego typu badań, mogą mieć duży wpływ na twój projekt. Dane te możesz pokazać interesariuszom, aby uzyskać ich poparcie i osiągnąć cele związane z produktem.

Rodzaje badań ewaluacyjnych

Wyróżniamy dwa rodzaje badań ewaluacyjnych, z których można skorzystać: badania sumatywne (summative) i formatywne (formative). Chociaż oceny sumatywne są często ilościowe, mogą stanowić również część badań jakościowych.

Ocena sumatywna pomaga zrozumieć ogólną wydajność projektu. Zwykle przeprowadza się ją na końcu procesu projektowego, aby ocenić jego użyteczność lub wykryć przeoczone wcześniej problemy. Można także z niej skorzystać, aby porównać nowe rozwiązanie z poprzednim lub z rozwiązaniem konkurencji. Jej celem jest określenie ostatecznej wartości zmiany.

Badanie formatywne z kolei, przeprowadzane są na wczesnym etapie procesu projektowego lub w trakcie procesu projektowego, aby przetestować i udoskonalić rozwiązanie jeszcze przed zatwierdzeniem finalnego rozwiązania. Przeprowadzenie oceny formatywnej umożliwia testowanie i identyfikowanie problemów w rozwiązaniach podczas ich tworzenia oraz ulepszanie ich na bieżąco na podstawie opinii użytkowników.

Częścią procesu projektowego UX jest wybór typu ewaluacji, który najlepiej pasuje do indywidualnych potrzeb Twojego projektu, a następnie określenie metody badawczej, którą wykorzystasz. Mogą to być np. testy użyteczności, ankiety, testy A/B, card sorting czy grupy fokusowe. Wszystkie te metody postaramy się omówić w kolejnych artykułach.

Podsumowanie

Omówione badania ewaluacyjne są bardzo przydatną metodą w badaniach UX. Pozwalają na bieżąco pozyskiwać opinie realnych użytkowników o produkcie i wdrażać modyfikacje i usprawnienia w razie potrzeby. Warto badań produkt zarówno po skończeniu projektu, jak i w trakcie jego trwania, czy przed rozpoczęciem procesu. Badanie na każdym jego etapie pozwoli zaprojektować produkt jak najlepiej dopasowany do potrzeb docelowego użytkownika a także uniknąć nieprzyjemności związanych z późniejszymi błędami (co wiąże się z większym kosztem i opóźnieniem w dostarczeniu gotowego rozwiązania).

Oczywiście jak przed każdym innym badaniem warto zadbać o odpowiednie przygotowanie do niego i zaplanowanie go — od określenia celu badania, zdefiniowania pytań badawczych, przeanalizowania postaw i zachowań naszego potencjalnego użytkownika i stworzenia persony – przedstawiającej cechy charakterystyczne dla idealnego użytkownika.

Odpowiednie przygotowanie jest kluczowe dla sprawnego przeprowadzenia każdego rodzaju badań i pozyskania wartościowych informacji, które przełożą się na lepsze, bardziej intuicyjne rozwiązanie, odpowiadające potrzebom naszych użytkowników.

Przeczytaj także nasz artykuł z serii Czym jest sortowanie kart (card sorting)?

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.

Autor: Klaudia Kowalczyk
Graficzka i UX designerka, która za pomocą projektów przekazuje to, co trudno ująć w słowach. Zwraca uwagę na najmniejsze detale – każdy użyty kolor, linia czy czcionka ma znaczenie. Klaudia pasjonuje się projektowaniem grafiki i stron internetowych.

Zobacz wszystkie posty