Czym są badania kwestionariuszowe?

Badania kwestionariuszowe od wielu lat są jedną z najpopularniejszych metod badawczych w UX. Przeczytaj ten artykuł aby poznać związane z nimi korzyści i ograniczenia, dowiedzieć się jak poprawnie przygotować ankietę i jakie narzędzia online mogą okazać się pomocne przy jej tworzeniu. Z naszymi wskazówkami stworzysz ankietę i przeprowadzić badanie kwestionariuszowe od początku do końca!

Badania kwestionariuszowe – spis treści:

1. Czym są badania kwestionariuszowe?
2. Kiedy stosować badania kwestionariuszowe
3. Korzyści i ograniczenia związane z badaniami kwestionariuszowymi
4. Przygotowanie ankiety i przeprowadzenie badania kwestionariuszowego
5. Podsumowanie

Czym są badania kwestionariuszowe?

Badania kwestionariuszowe (zwane też badaniami sondażowymi, czy zwyczajnie — ankietami) są popularną metodą badań ilościowych w badaniach user experience. Respondenci anonimowo udzielają odpowiedzi na zamieszczone w ankiecie pytania. Sam proces tworzenia ankiet, a następnie ich publikacja i zebranie odpowiedzi od użytkowników nie powinny stanowić dla badacza UX większej trudności. Aktualnie dostępnych jest już wiele darmowych szablonów w Internecie, które ułatwiają ten proces.

Badania kwestionariuszowe pozwalają zweryfikować wrażenia użytkowników korzystających z badanego produktu – a tym samym zidentyfikować ich problemy. Warto jednak pamiętać, że ankiety pomagają identyfikować jedynie trendy i ogólne problemy. W większości przypadków badania ankietowe warto pogłębić, przeprowadzając dodatkowo badania jakościowe, takie jak: wywiady indywidualne, grupy fokusowe czy inne badanie, dopasowane do własnych potrzeb i możliwości.

Kiedy stosować badania kwestionariuszowe?

Badania kwestionariuszowe wykorzystać można w wielu przypadkach. Sprawdzą się między innymi w sytuacji kiedy:

• chcemy poznać opinię dużej grupy użytkowników na dany temat,
• zależy nam na różnorodności demograficznej naszych respondentów,
• chcemy zdiagnozować ogólne trendy czy problemy naszych użytkowników,
• nie mamy czasu, zasobów ludzkich, budżetu czy możliwości na bardziej angażujące metody badawcze,
• kiedy potrzebujemy danych statystycznych opartych o dużą grupę osób (np. do zaprezentowania interesariuszom i przekonania ich o ważności danego problemu).

Ankiety są bardzo często stosowane na początkowym etapie procesu badawczego, ponieważ pozwalają w szybki sposób potwierdzić lub obalić daną tezę. Sprawdzają się kiedy chcemy zbadać ogólne trendy i zachowania, aby następnie wiedzieć jakie obszary pogłębić podczas dalszych badań. To często właśnie z ankiet badacze dowiadują się o problemach użytkowników, dzięki czemu wiedzą, jak ukierunkować dalsze badania i pracę nad projektem.

Korzyści i ograniczenia związane z badaniami kwestionariuszowymi

Badania kwestionariuszowe mają swoich zwolenników, jak i przeciwników. Ich niepodważalną zaletą jest to, że są sprawdzoną metodą pozyskania opinii w sytuacji, kiedy należy podjąć jakąś decyzję w trybie natychmiastowym. Badania kwestionariuszowe są szybkie, tanie i mało wymagające — najtrudniejszą częścią jest z pewnością ich przygotowanie, zadanie odpowiednich pytań, zadbanie o ich zrozumiałą formę i optymalną długość całego formularza. Ankieta pozwala na zebranie dużej ilości danych w stosunkowo krótkim czasie, które stanowią bardzo dobrą bazę do dalszych badań, pogłębiania i analizowania poruszonych przez respondentów zagadnień i problemów.

Ankiety są też stosunkowo łatwe do przeprowadzenia, rekrutacja uczestników nie powinna stanowić problemu (o ile naszą grupą docelową nie jest bardzo skonkretyzowana nisza) – wystarczy np. udostępnić link do ankiety online na grupie na Facebooku czy przesłać ją mailowo do bazy kontaktów (klientów). Niepodważalną zaletą ankiet jest też łatwość wzięcia udziału w takim badaniu — z punktu widzenia respondenta.

Osoba wypełniająca ankietę nie podnosi żadnego specjalnego wysiłku: może wypełnić ankietę w zaciszu domowym, czy nawet w trasie (na urządzeniu mobilnym) a jej wypełnienie nie przekracza zwykle 15 minut. Dodatkowo ankieta taka jest anonimowa, co pozwala na wyrażenie szczerej opinii bez obawy przed byciem ocenianym (co często jest sporym problemem dla użytkowników np. przy wywiadach indywidualnych czy grupach fokusowych).

Mimo wielu zalet – badania kwestionariuszowe nie są oczywiście idealną metodą badawczą i nie sprawdzą się w każdym przypadku. Chociażby w sytuacji kiedy nie zależy nam na badaniu trendów a np. postaw i motywacji — wtedy dużo lepiej sprawdzą się indywidualne wywiady pogłębione. Ankiety dostarczają bowiem bardzo ogólnych danych więc jeśli chcemy dogłębnie poznać użytkownika, jego zachowania, emocje motywacje — badania sondażowe nie będą najlepszym wyborem.

Anonimowość ankiety – widziana jako zaleta z punktu widzenia użytkownika – może czasem być problematyczna dla badaczy. Ta anonimowość sprawia bowiem, że respondenci czują się „bezkarni” – nie poniosą odpowiedzialności, które są obraźliwe, niezgodne z prawdą, czy napisane jako żart oraz za pozostawienie niewypełnionych miejsc. Sprawia to, że analiza danych sondażowych może się wydłużyć, ponieważ na początku należy wyselekcjonować wartościowe w kontekście naszego projektu odpowiedzi.

Przygotowanie ankiety i przeprowadzenie badania kwestionariuszowego

Przygotowując się do badania, warto mieć już sprecyzowane cele badawcze i znać ogólny obszar/ problem, który chcemy zbadać — ankieta ma na celu sprawdzenie naszej tezy. Powinniśmy też mieć przygotowany ogólny obraz naszej persony — kim jest idealny użytkownik, ile ma lat, skąd pochodzi, czym się charakteryzuje, jak się zachowuje i jakie ma problemy.

Pierwszy etap to oczywiście stworzenie zestawu pytań — twoja ankieta powinna zawierać w większości pytania zamknięte (łatwiejsze do zaznaczenia przez użytkownika, i szybsze do analizy przez badacza UX), mogą się jednak pojawić także pytania półotwarte oraz otwarte (należy jednak zachować umiar w stosunku pytań otwartych i półotwartych do pytań zamkniętych). Należy też zadbać o długość ankiety, sformułowanie pytań i odpowiedzi — pytania długie, zawiłe, zawierające zaprzeczenia mogą odstraszać użytkowników już na wstępie, powodować rozkojarzenie i generować nieprawdziwe odpowiedzi, które negatywnie wpłyną na końcowy efekt badania i zebrane dane.

Postaw na przystępny język i nie używaj specjalistycznego słownictwa. Dobrym rozwiązaniem jest przeprowadzenie badania pilotażowego, który stanowi próbę próbę generalną rzeczywistego badania. Dzięki temu sprawdzisz, czy Twoje pytania i odpowiedzi są zrozumiałe dla respondentów.

Badanie ankietowe można przeprowadzać osobiście – jednak przy obecnych technologiach jest to bardzo rzadko wykorzystywane rozwiązanie (może jednak sprawdzić się np. przy badaniu seniorów, którzy nie znają dobrze obsługi komputera i narzędzi online wymaganych do udzielenia odpowiedzi). Samą ankietę można łatwo stworzyć przy pomocy internetowych narzędzi — najczęściej wykorzystywanym jest Google Forms.

Wystarczy bezpłatne konto Google, aby w łatwy i intuicyjny sposób stworzyć ankietę, dodać warunki (np. wymagane zaznaczenie odpowiedzi, zaznaczenie maksymalnie 3 odpowiedzi z opcji do wyboru itp.), wygenerować link do ankiety i udostępnić ją naszym użytkownikom wraz z prośbą o wypełnienie. Odpowiedzi respondentów aktualizują się na bieżąco (do czego jako właściciele arkusza mamy podgląd) a Google Forms pozwalają na łatwą analizę danych poprzez automatyczne tworzenie wykresów z zebranych odpowiedzi. Inne popularne (ale płatne) narzędzia i platformy do tworzenia ankiet to między innymi: Typeform, Interankiety, Webankieta czy Surveymonkey.

Każda ankieta powinna posiadać umiejscowioną na początku metryczkę (pytania o wiek, płeć, miejsce zamieszkania, wykształcenie — w zależności od tego, kogo odpowiedzi potrzebujemy) i pytania filtrujące pozwalające zaklasyfikować do właściwego badania tylko osoby wpasowujące się w grupę docelową.

Na koniec formularza warto dodać pytanie otwarte i zapytać, czy respondent ma jakieś uwagi co do badania lub do samej ankiety, lub coś do dodania. Taka praktyka pozwala nam uzyskać ciekawe informacje — często użytkownicy piszą o czymś, o czym my jako badacze nawet nie pomyśleliśmy. Jest to także miejsce, w którym mogą zgłosić błędy, trudności w wypełnieniu ankiety i poinformować nas jeśli np. któreś pytanie było niezrozumiałe lub wkradł się błąd techniczny. Pozwoli to zminimalizować ryzyko podobnych błędów w przyszłości i zrozumieć lepiej punkt widzenia respondenta.

Tworząc pytania do badania ankietowego:

• Formułuj konkretne pytania i odpowiedzi,
• Pisz prosto i na temat,
• Dopasuj pytania do profilu respondenta (inaczej będą brzmieć pytania skierowane do grupy niszowych specjalistów a inne do uczniów liceum),
• Pamiętaj o dodaniu metryczki i pytań filtrujących,
• Kieruj się zasadą „mniej, znaczy więcej” – zdecydowanie lepszym wyborem będzie stworzenie krótszej ankiety (zmniejsza to czas poświęcony na jej wypełnienie przez odpowiadających, tym samym ułatwiając analizę zebranych wyników),
• Poproś o uwagi odnośnie pytań i samego formularza i zostaw pole do dodatkowej wypowiedzi.

Podsumowanie

Badania sondażowe — poprawnie przygotowane i przeprowadzone — mogą być bardzo pomocną metodą badawczą w procesie UX. Łatwość ich przygotowania i stosunkowo niski koszt przeprowadzenia sprawiły, że badania ankietowe cieszą się od lat ogromną popularnością. Warto jednak pamiętać, że nie sprawdzą się w każdej sytuacji i powinny być uzupełnione innymi, najlepiej jakościowymi metodami badawczymi. Pamiętaj — ankieta odpowiada na pytanie „co”, wywiad indywidualny powie nam „dlaczego”..

Przeczytaj także nasz artykuł z serii Czym są badania etnograficzne?

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.

Badania UX:

1. Czym są badania UX?
2. Rodzaje badań UX
3. Czym są pytania badawcze i jak je formułować?
4. Proces zbierania wymagań dla projektów UI/UX
5. Jak wykorzystać dane już posiadane przez klienta?
6. Jak napisać plan badań UX?
7. Jak wybrać odpowiednią metodę badawczą?
8. Jak testowanie pilotażowe może poprawić badania z użytkownikami?
9. Jakie narzędzia i kanały wykorzystywać przy rekrutacji uczestników badania UX?
10. Ankiety przesiewowe dla badań UX
11. Zachęty do badań UX
12. Badania UX z udziałem dzieci
13. Metody badań odkrywczych
14. Czym jest desk research?
15. Jak przeprowadzać wywiady z użytkownikami?
16. Jak przeprowadzać badania dzienniczkowe?
17. Czym jest grupa fokusowa w badaniach?
18. Czym są badania etnograficzne?
19. Czym są badania kwestionariuszowe?
20. Czym jest sortowanie kart (card sorting)?
21. Czym są badania ewaluacyjne?
22. Czym są testy użyteczności?
23. Kiedy i jak przeprowadzać testy preferencji?
24. Czym są testy A/B w badaniach UX?
25. Eyetracking w testowaniu UX
26. Czym jest test drzewa w badaniach UX?
27. Testy pierwszego kliknięcia w badaniach UX
28. Czym jest analiza zadań w badaniach UX