W praktyce biznesu spotykamy się z różnymi stylami zarządzania. Decyzje strategiczne mogą być podejmowane zarówno odgórnie, jak i oddolnie. Wybór stylu kierowania – zarządzanie odgórne czy oddolne – determinowany jest przez wiele czynników, między innymi kulturę organizacyjną, cele strategiczne, otoczenie biznesowe, czy też wielkość firmy. Optymalne zarządzanie odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu każdego przedsiębiorstwa. Od niego zależy efektywne motywowanie personelu, wysoka jakość i wydajność pracy oraz osiągnięcie podstawowego celu, jakim jest zysk. Style zarządzania ludźmi implementowane są po to, aby podwyższać sprawność wykorzystania posiadanych zasobów i zwiększać zaangażowanie pracowników.
Zarządzanie odgórne nazywane również pionowym, hierarchicznym lub autokratycznym skupia się na tradycyjnym podejściu do koncepcji władzy. Decyzje podejmowane są przez wyższe szczeble w hierarchii, a realizowane przez pracowników niższego szczebla. Linia hierarchiczna i podległość służbowa są bardzo wyraźnie zaznaczone. W procesie decyzyjnym główną rolę odgrywa najczęściej dyrektor generalny/naczelny, który przekazuje swoje decyzje do menedżerów/ kierowników, którzy z kolei delegują polecenia pracownikom szeregowym. Podejście odgórne do zarządzania można przyrównać do piramidy. Zgodnie z łańcuchem dowodzenia piramida rozszerza się ku dołowi w oparciu o rangę pracowników. Zarządzanie odgórne najczęściej spotyka się w branży produkcyjnej, handlu lub usługach prawnych.
Decydenci wyższego szczebla zaczynają od ogólnych celów biznesowych i w oparciu o analizę wyznaczają działania realizowane przez zespoły robocze lub poszczególnych pracowników. Cały proces planowania projektu odbywa się wyłącznie na poziomie kierowniczym. Następnie jego wdrożenie przekazywane jest pozostałym członkom zespołu, zazwyczaj bez możliwości potencjalnych modyfikacji i zmian.
W kierowaniu oddolnym w opracowywaniu celów biznesowych uczestniczą całe zespoły robocze na wszystkich poziomach zarządzania. Styl ten nazywany również horyzontalnym odznacza się bardziej elastyczną strategią w porównaniu z formalnym podejściem odgórnym. W zarządzaniu oddolnym pomysły i inicjatywa wychodzą od szeregowych pracowników, a menedżerowie różnych szczebli przejmują rolę łączników . Model ma charakter partycypacyjny oparty na współpracy. Zapewnia pracownikom większą przestrzeń do współpracy oraz daje poczucie przynależności i docenianie na różnych etapach procesów biznesowych. Pracownicy niższych szczebli dostarczają danych wejściowych i pracują nad osiągnięciem wyznaczonych celów, których sposób realizacji wyznaczają sami. Takie podejście do kierowania kształtuje kulturę organizacyjną opartą na zaufaniu.
Nowoczesne firmy poszukujące innowacyjnych rozwiązań opierają swój styl kierowania na podejściu oddolnym. Najczęściej są to firmy z branży IT i marketingu. Podejście oddolne wymaga, aby organizacja zaczynała od najniższego do najwyższego poziomu zarządzania. Ogólne cele mogą być ustalane na poziomie firmy, a kluczowe przez poszczególne zespoły lub pracowników. Zespoły w swoich działaniach są autonomiczne i opierają swoją pracę o umiejętności i doświadczenie, którym ufają menedżerowie.
Zarządzanie odgórne najlepiej się sprawdza w przypadku większych zespołów składających się z mniejszych grup działających w szerszej hierarchii organizacyjnej. Jest to styl zarządzania powszechnie znany i wykorzystywany w wielu organizacjach, dlatego proces jego implementacji przebiega zazwyczaj szybciej i z mniejszym wysiłkiem adaptacyjnym. Cele są ściśle powiązane z misją i wizją przedsiębiorstwa. Podejście odgórne opiera się na transparentnych i dobrze zorganizowanych procesach eliminujących ryzyko popełnienia błędu. Tym bardziej, że decyzje podejmowane są na jednym szczeblu, a cała komunikacja jest jednokierunkowa. W przypadku wystąpienia problemu zarządzanie odgórne ułatwia znalezienie jego źródła, a podejmowane decyzje przekazywane i wdrażane są szybciej ze względu na jeden poziom zarządzania.
Jak każdy styl zarządzania również ten odgórny wiąże się z różnymi problemami. Proces decyzyjny oparty jest na jednym szczeblu, w związku z tym nieodpowiednia osoba na tym stanowisku może wyrządzić wiele złego w funkcjonowaniu zespołów i podejmować nie zawsze trafne i poparte ekonomicznie decyzje. Ponieważ cała komunikacja płynie od liderów i ogranicza dialog między pracownikami współpraca jest mało kreatywna i nie sprzyja innowacyjnym rozwiązaniom. Dlatego też członkowie zespołu słabo angażują się w realizację celów, nie czują się zmotywowani ani szanowani.
Podejście oddolne w zarządzaniu jest bardziej elastyczne i odpowiednie dla organizacji opierających swoją działalność na współpracy i innowacyjności.Promowanie i słuchanie pracowników szeregowych i umożliwienie im szerokiego pola działania skutkuje podejmowaniem trafniejszych decyzji i osiąganiem lepszych wyników pracy. Pracownicy, którym kierownictwo okazuje zaufanie czują się odpowiednio docenieni i zmotywowani i wiążą się z firmą na długie lata. Oddolny styl kierowania inicjuje nowoczesne i innowacyjne rozwiązania. To pracownicy niższego szczebla mają zazwyczaj konstruktywne pomysły oparte na doświadczeniu, które przekazane kierownictwu mogą przebić się na sukces firmy.
Biorąc pod uwagę, że podstawą podejścia oddolnego w zarządzaniu jest zaufanie i partnerstwo dla wielu firm wdrożenie takiego stylu kierowania może być bardzo problematyczne, choćby ze względów ideologicznych. Zaufanie małym zespołom roboczym wiąże się z ryzykiem popełnienia przez nich błędu i podjęciem nierentownych działań nie podlegających kontroli przez wyższy szczebel zarządzania. Ponadto mnogość propozycji i pomysłów może spowolnić dynamikę procesów decyzyjnych. Często występują też różnice pomiędzy celami, a misją i wizją organizacji.
Implementacja określonego stylu zarządzania może być szansą dla organizacji, ale także zagrożeniem jej fundamentalnej działalności. Bez względu na wybór podejścia odgórnego, czy oddolnego należy zawsze opracować plan działania i przeprowadzić szczegółową analizę posiadanych zasobów. Ponadto należy pamiętać, że w praktyce biznesu najczęściej funkcjonują hybrydowe połączenia stylów zarządzania. Wynika to głównie ze zmiennych warunków otoczenia i konieczności elastycznego dopasowania proponowanych rozwiązań.
Sprawdź również: Dojrzałość zarządzania projektami
Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest.
Autor: Nikola Maniecka
HR menadżerka, którą cechuje umiejętność budowania pozytywnej atmosfery i tworzenia wartościowego środowiska dla pracowników. Sprawia jej ogromną radość dostrzeganie potencjału utalentowanych osób i mobilizowanie ich do dalszego rozwoju.
Produktywność jest w ostatnim czasie szczególnie często poruszanym zagadnieniem. Powodem takiego stanu rzeczy jest fakt,…
Specjaliści od zarządzania zasobami ludzkimi są odpowiedzialni za szereg ważnych decyzji. Wybór odpowiedniego kandydata przyczyni…
Wraz z ukształtowaniem się nowych pokoleń, zmianom ulega również środowisko i kultura pracy. Generacja Y,…
Badania przeprowadzone przez firmę Owl Labs wskazują, że już 16% organizacji pracuje w trybie zdalnym,…
Wykorzystanie sztucznej inteligencji sprawia, że możemy komunikować się z naszymi urządzeniami używając języka naturalnego –…
“Zamknij okno!” wypowiedziane do asystenta AI będzie oznaczać co innego, gdy pracujemy w edytorze tekstu,…