Syndrom skazanego na porażkę. Co jest przyczyną i jakie niesie zagrożenia dla organizacji?

Każdy pracownik – bez względu na szczebel w hierarchii organizacji, który zajmuje – jest rozliczany za efekty swoich codziennych działań.

Na podstawie osiąganych przez niego wyników podejmowana jest decyzja o ewentualnym awansie lub podwyżce, a także naganie bądź zwolnieniu. Zauważono jednak, że nie zawsze rezultaty pracy zależne są jedynie od kompetencji i umiejętności danej osoby (lub ich braku). W niektórych przypadkach pracownik może znaleźć się w sytuacji, w której utrudnia mu się dostarczanie odpowiednich wyników – tego typu przypadek określamy jako syndrom skazanego na porażkę. Jego przyczyny mogą być różnorodne, ale konsekwencje zwykle są bardzo poważne zarówno dla pracowników, jak i dla organizacji jako całości. Poniżej wyjaśniamy z jakiego powodu.

Syndrom skazanego na porażkę – na czym polega?

Określenie „syndrom skazanego na porażkę” opisuje sytuacje, w której lider organizacji lub przełożony tworzy warunki, które z góry skazują pracownika na niepowodzenie lub niezdolność osiągnięcia oczekiwanych wyników. W praktyce polega na zastosowaniu celowych działań i wykazywaniu zachowań, które prowadzą do osłabienia rezultatów dostarczanych przez zatrudnianą osobę. Takie działania mogą mieć charakter zarówno wewnętrzny (wynikać z postawy przełożonego), jak i zewnętrzny (stanowiąc negatywny element kultury organizacyjnej wdrażany przez więcej niż jednego przełożonego czy samą kadrę zarządczą). Można je szczególnie zauważyć w stosunku do pracowników, którzy osiągają przeciętne – ale wciąż poprawne – wyniki, ale którzy po otrzymaniu odpowiedniego wsparcia mogliby stać się bardziej wartościowi dla organizacji.

Przyczyny syndromu skazanego na porażkę

Za najczęstszą przyczynę należy uznać brak zaufania ze strony przełożonego. Gdy lider nie wierzy w kompetencje, umiejętności czy zdolności pracownika (np. z uwagi na popełnienie jednego błędu lub problemy z realizacją wybranego zadania), zaczyna go traktować jako osobę, która niezdolna jest do osiągnięcia oczekiwanych wyników. Takie przekonanie przekłada się na brak wsparcia w rozwoju, niedostarczanie zadań na poziomie kompetencji czy powstrzymywanie przed wykazaniem inicjatywy, co nie pozostaje bez wpływu na wydajność pracownika (pojawia się negatywne poczucie nadmiernej kontroli i niedoceniania). Wśród dodatkowych przyczyn opisanego zjawiska wymienimy również:

• wygórowane oczekiwania – lider ustala niemożliwe do zrealizowania cele lub oczekuje od pracownika wyników, które są poza jego zasięgiem (np. z uwagi na możliwości zapewniane przez firmę, posiadane kompetencje itp.),
• negatywne przekonania – przyjmują formę osobistej niechęci (bez powodu lub z uwagi na osobowość, wyznawane wartości czy charakter), która przekłada się na traktowanie pracownika w nieodpowiedni sposób i wzmacnianie oczekiwanych (słabych) zachowań,
• brak wsparcia i zasobów – przełożony nie pomaga oraz nie dostarcza szkoleń, zasobów lub informacji niezbędnych do skutecznego wykonania pracy przez pracownika, przez co utrudnia osiągnięcie oczekiwanych efektów.

Syndrom skazanego na porażkę a zagrożenia dla organizacji

Syndrom skazanego na porażkę prowadzi do negatywnych konsekwencji, które odczuwać może zarówno sam pracownik, jak i organizacja jako całość. Przede wszystkim, stawianie nierealistycznych oczekiwań, systematyczne negatywne oceny czy niezapewnianie potrzebnego wsparcia mogą prowadzić do spadku motywacji i zaangażowania pracownika. Taka osoba poczuje się zniechęcona i bezwartościowa, przez co utraci chęć do podejmowania inicjatywy i angażowania się w swoje obowiązki. Co więcej, przez ciągle odczuwany stres oraz presję, spadnie jej wydajność i jakość pracy, co będzie miało odzwierciedlenie w wynikach organizacji. Pracownik nie będzie miał również szansy wykorzystać swojego potencjału – a firma straci możliwość, żeby się przekonać, co dany pracownik mógłby jej zapewnić, gdyby mocniej wsparła jego rozwój.

Syndrom skazanego na porażkę – podsumowanie

Syndrom skazanego na porażkę to błędne koło lub samospełniająca się przepowiednia – przełożony uważa, że pracownik jest niekompetentny, co skutkuje tym, że podejmuje działania, które przyczyniają się do wykazania zakładanych przez niego postaw, a następnie nasila swoje zachowania (czyli sam jest odpowiedzialny za negatywne konsekwencje). Poprzez swoją postawę może wpłynąć zarówno na pracownika (nawet przekonując go do odejścia), jak i na zespół (pogarszając atmosferę) czy organizację jako całość (przynosząc słabsze wyniki). Z uwagi na tego typu zagrożenia tak istotne jest, by uważnie obserwować, ale przede wszystkim skutecznie reagować na pojawiające się symptomy syndromu skazanego na porażkę. Tworzenie zdrowego i sprawiedliwego środowiska pracy, w którym pracownicy mają szanse na sukces i rozwój, jest bowiem kluczowe dla osiągnięcia efektywności i zrównoważonego rozwoju organizacji.

Przeczytaj również: Jak przeprowadzić wypowiedzenie online?

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.