7 błędów poznawczych, które wpływają na naszą produktywność

Produktywność jest w ostatnim czasie szczególnie często poruszanym zagadnieniem. Powodem takiego stanu rzeczy jest fakt, iż produktywna praca pozwala osiągać zamierzone efekty o wiele szybciej i z mniejszym nakładem sił. Jest to bardzo istotne pod kątem pracy zdalnej, w której bardzo łatwo zatracić produktywność na rzecz prokrastynacji, czyli odkładania wszystkiego na później. W dzisiejszym tekście postaramy się przedstawić 7 błędów poznawczych, które negatywnie wpływają na produktywność zarówno w trakcie pracy zdalnej, jak i stacjonarnej.

Błędy poznawcze a produktywność – omówione zagadnienia:

1. Czym są błędy poznawcze?
2. Efekt przywiązania
3. Efekt ślepej plamki
4. Efekt autorytetu
5. Efekt wspierania decyzji
6. Złudzenie planowania
7. Efekt Pollyanny
8. Zasada podczepienia
9. Błędy poznawcze, które mogą zwiększyć nasze zaangażowanie w pracę – podsumowanie

Czym są błędy poznawcze?

Na samym początku warto wytłumaczyć, czym właściwie są błędy poznawcze, ponieważ jest to termin, z którym spotkał się niemalże każdy, jednakże tylko niewiele osób jest w stanie trafnie określić to zjawisko. Mianem błędów poznawczych określa się nieracjonalne sposoby postrzegania rzeczywistości, które spowodowane są ograniczonymi zasobami poznawczymi, a także brakiem czasu oraz motywacji do formułowania poprawnych osądów.

Co ciekawe, błędy poznawcze dotyczą zdecydowanej większości ludzi, gdyż są rzeczą bardzo subiektywną. Oczywiście w zależności od osoby błędy te mogą wpływać mniej lub bardziej na codzienne życie, czyli podejmowanie decyzji, postrzeganie problemów i produktywność. Świadomość, że istnieje coś takiego jak błąd poznawczy pozwala nie tylko wyeliminować jego negatywny wpływ, ale także sprawić, że taka osoba będzie znacznie bardziej produktywna oraz świadoma wzorców swoich zachowań.

Efekt przywiązania

Stare sprawdzone sposoby nie zawsze są dobre. Z takim stwierdzeniem w zdecydowanej większości nie zgadzają się osoby, które stosują w swoim codziennym życiu efekt przywiązania. Jest to błąd poznawczy, który faworyzuje sposoby i metody, które używane są od dłuższego czasu. Jednocześnie efekt przywiązania cechuje się niechęcią do próbowania nowych rozwiązań i zdobywania nowych informacji. Spróbowanie czasami innej techniki pracy, podejścia do rozwiązania problemu, czy weryfikacji swojej wiedzy sprawia, że przełamuje się efekt przywiązania i można wówczas stać się bardziej produktywnym.

Nowe sposoby wykonywania swoich obowiązków mogą optymalizować czas pracy, w efekcie czego będzie można wykonać większą ilość pracy, w znacznie krótszym czasie. Efekt przywiązania szczególnie mocno widoczny był podczas pandemii, ponieważ praca zdalna była dla prawie dla wszystkich czymś całkowicie nowym i obcym.

Efekt ślepej plamki

Przyznanie się do błędu jest czynnością, która jest zdecydowanie negatywna dla większości społeczeństwa. Spowodowane jest to efektem ślepej plamki, czyli tendencyjnym niedostrzeganiu własnych niedociągnięć, przy jednoczesnym zarzucaniu błędów innym. Ten błąd poznawczy dość mocno wpływa na produktywność, ponieważ nie dopuszcza do świadomości konstruktywnej krytyki. Dobra i pozbawiona pejoratywnego wydźwięku krytyka może być świetnym materiałem budulcowym, odnośnie lepszej organizacji pracy i rzetelniejszego wykonywania powierzonych obowiązków i zadań.

Efekt autorytetu

Hierarchiczność w miejscu pracy jest bardzo istotna, ponieważ pozwala zachować porządek i synchronizować pracę. Warto jednakże podkreślić, iż efekt autorytetu może w znacznym stopniu zaburzyć produktywność pracownika, ze względu na przekonanie o bezbłędnym rozumowaniu przełożonego. Autorytety również popełniają błędy i mylą się w swoich osądach sytuacji. To właśnie z tego powodu poleganie wyłącznie na autorytecie, może znacząco zmniejszyć produktywność i przyczynić się do gorszych efektów pracy.

Bezkrytyczne przyjmowanie poleceń i opinii przełożonych może negatywnie odbić się na samym pracowniku. Oczywiście absolutnie nie chodzi o podważanie każdej decyzji swojego przełożonego, ale o krytyczne myślenie i gotowość wyrażania własnej opinii i zdania.

Efekt wspierania decyzji

Ten błąd poznawczy jest wyjątkowo często spotykany, ze względu na konkretne cechy osobowości. Efekt wspierania decyzji polega na zapamiętaniu tylko tych argumentów, które przemawiają za podjętą już decyzją, przy jednoczesnym ignorowaniu wszelkich argumentów, które mogłyby stać z nią w sprzeczności. Jeżeli jakieś wątpliwości kwestionują podjętą już decyzję, warto powrócić do analizy i ponownie przedstawić sobie wszystkie za i przeciw.

Efekt wsparcia decyzji może w zdecydowanym stopniu przyczynić się do poprawy produktywności, ze względu na ponowną analizę konkretnej decyzji. Czasami zmiana podejścia do problemu lub zadania pozwala wykonać pracę znacznie szybciej.

Złudzenie planowania

Planowanie i organizacja czasu jest szczególnie istotna pod kątem pracy zdalnej, kiedy to tak naprawdę pracownik ustala sobie własny harmonogram dnia. Błąd poznawczy nazywany złudzeniem planowania to nic innego, jak tendencja do niedoszacowania czasu wykonania zadania, a także nakładu pracy. Złudzenie to było szczególnie dostrzegalne podczas pierwszych miesięcy pandemii, kiedy pracownicy sami musieli organizować swój dzień.

Praca w domu cechuje się wieloma czynnikami, które mogą rozpraszać pracownika, co czyni go zdecydowanie mniej produktywnym. Dodatkowo, złudzenie planowania zachęca do oddania się różnym czynnościom (takim jak rozrywka), które odsuwają nas od pracy. Wówczas produktywność drastycznie spada, ze względu na błędne przeświadczenie o tym, że „na pewno się wyrobię”. Odpowiednia organizacja czasu pozwala uniknąć złudzenia planowania, dzięki czemu obowiązki i zadania zostają wykonane zgodnie z terminem.

Efekt Pollyanny

Efekt ten bywa również zwany regułą Pollyanny, zaś jego nazwa pochodzi od tytułowej bohaterki powieści Eleanor H. Porter. Jest to tendencja do wynajdywania pozytywnych aspektów w każdej sytuacji i pomijania tych negatywnych, przykrych i nieprzyjemnych.

Warto zaznaczyć, że ten błąd poznawczy może być wykorzystywany w świadomy sposób, aby poprawić swoją produktywność. Myślenie o pozytywnych rzeczach jest świetnym motywatorem, ze względu na ośrodek nagrody, czyli część mózgu odpowiedzialną za motywację i kontrolę zachowania. Myślenie o czymś pozytywny podczas wykonywania obowiązków pozwala na szybsze ukończenie zadania, ponieważ wiemy, że po wykonaniu pracy czeka na nas nagroda. To właśnie dlatego efekt Pollyanny może pozytywnie wpływać na produktywność.

Zasada podczepienia

Błąd poznawczy, który możemy określić jako podążanie za tłumem. Zasada podczepienia jest tendencją do wykonywania rzeczy lub zachowań tylko dlatego, że wiele osób tak robi. Warto podkreślić, że zasada ta ściśle powiązana jest z zachowaniem stadnym, dlatego tkwi dość mocno w ludzkiej podświadomości.

Uświadomienie sobie zasady podczepiania i tego, jak ten błąd poznawczy działa w praktyce, pozwala przełamać dotychczasowe sposoby działania i rozwiązywania problemów, co jednoznacznie przekłada się na produktywność. Wyrabia także indywidualne podejście do pracy oraz umożliwia krytyczną ocenę sytuacji, która nie jest wówczas narzucona przez ogół i większość.

Błędy poznawcze, które mogą zwiększyć nasze zaangażowanie w pracę – podsumowanie

Wnioski, które nasuwają się po przeanalizowaniu powyższych przykładów są jednoznaczne – istnieją błędy poznawcze, które potrafią skutecznie zaburzać naszą produktywność. Niemniej jednak poznanie ich, pozwala na uświadomienie sobie wielu istotnych czynników, które wpływają na to, w jaki sposób wykonujemy codzienne zadania i obowiązki. Już sama świadomość tego faktu, przyczynia się do zmiany zachowania i polepszenia produktywności, dlatego ma to znaczenie w każdej branży, a także zarówno w pracy zdalnej, jak i stacjonarnej.

Przeczytaj także: Jak słaba dynamika zespołu wpływa na wydajność pracowników?

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest.