Osoby niepełnosprawne na co dzień muszą się mierzyć z wieloma problemami związanymi z ich ograniczeniami fizycznymi lub psychicznymi. Szczególnie utrudnione jest ich funkcjonowanie w środowisku pracy. Nie mają takich samych szans w zatrudnieniu, jak osoby sprawne. Determinowane jest to mniejszą wydajnością pracy, jak i niemożliwością jej realizacji na wszystkich stanowiskach zadaniowych. Dlatego tak ważne jest zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami na otwartym rynku pracy oraz promowanie takich działań poprzez politykę normalizacji, integracji i inkluzji społecznej, a także równe traktowanie.
Wdrażanie w organizacjach strategii równouprawnienia i różnorodności dedykowanej osobom niepełnosprawnym jest złożonym i trudnym procesem. Kluczową rolę w powodzeniu tych działań odgrywają uregulowania prawne oraz zaangażowanie pracodawców. Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami jest wielotematycznym wątkiem, którego zawiłości postaramy się dziś przedstawić.
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami – omówione zagadnienia:
- Podstawy polityki zatrudnienia osób niepełnosprawnych
- Wyzwania i obawy związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych
- Korzyści wynikające z zatrudnienia osób z niepełnosprawnością
- Podsumowanie
Podstawy polityki mające wpływ na zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami
Za kreowanie i przestrzeganie polityki osób niepełnosprawnych odpowiedzialne są poszczególne państwa, a ich kierunek jest adekwatny do aktualnej sytuacji społecznej. Można wyodrębnić trzy ogólne sposoby interwencji państw w zakresie wspomagania zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Pierwszym z nich są regulacje, które działają w oparciu o nakazy, zakazy oraz środki ochrony. W ramach regulacji wyróżniamy:
- System kwotowy polegający na obowiązkowym zatrudnieniu określonej liczby (wyrażonej najczęściej procentowo) osób niepełnosprawnych.
- Opodatkowanie pracodawców, jako kara za niewywiązanie się z powyższego zalecenia.
- Ochronę przed zwolnieniem z pracy.
- Programy przeciwdziałania dyskryminacji.
- Powołanie instytucji rzecznika osób niepełnosprawnych.
Kolejnym sposobem wspomagania zatrudnienia osób z niepełnosprawnością są rekompensaty, które mają postać środków finansowych, materialnych lub bezpośredniego wsparcia. Do tej formy pomocy możemy zaliczyć rehabilitację zawodową i społeczną, dotowanie i wspomaganie zatrudnienia oraz dostosowanie stanowiska pracy. Ostatnim sposobem jest zastępowanie, czyli tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych w specjalnie dostosowanych instytucjach publicznych oraz ośrodkach zatrudnienia chronionego.
Wyzwania i obawy związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych
Polityka państw oparta o zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami ma na celu zmierzenie się z takimi wyzwaniami, jak zwiększenie zatrudnienia takich osób, walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, promowanie nauki i szkolnictwa wyższego i co najważniejsze walka z dyskryminacją. Aby sprostać takim wyzwaniom konieczne jest wypracowanie odpowiednich postaw u pracodawców, aby chętniej przyjmowali do pracy osoby z niepełnosprawnościami. Jest to o tyle trudne, że obawa przed zatrudnieniem takich osób wynika ze stereotypowego traktowania wszelkich ułomności i odmienności.
Brak wiedzy o specyfice poszczególnych schorzeń powoduje, że osoby niepełnosprawne traktowane są, jako jedna zbiorcza kategoria. W efekcie tacy pracownicy postrzegani są, jako gorsi, niewygodni, problematyczni, mniej wydajni, których zatrudnienie wymaga wysokich nakładów finansowych, a nie przynosi wymiernych korzyści. Pracodawcy oceniając szanse i bariery w zatrudnieniu osób z niepełnosprawnością skupiają się zazwyczaj na barierach, bagatelizując potencjalne korzyści.
Bariery te mają wydźwięk zarówno obiektywny, jak i subiektywny. Subiektywne dotyczą zazwyczaj samej niechęci podjęcia pracy przez osobę niepełnosprawną, negatywne podejście pracodawców i nieefektywne działania w zakresie aktywizacji zawodowej. Natomiast czynniki obiektywne obejmują przede wszystkim niewystarczającą promocję korzyści wpływających na zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami, niedostosowanie warunków zatrudnienia do ich potrzeb oraz preferencje rynku pracy w zakresie zatrudniania zdrowych pracowników.
Korzyści wynikające z zatrudnienia osób z niepełnosprawnością
Mówiąc o korzyściach w wymiarze ekonomicznym wpływających na zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami należy przede wszystkim wskazać na dofinansowania, ulgi oraz kary, jakie muszą zapłacić zakłady pracy za brak zatrudnienia wymaganej liczby osób niepełnosprawnych. Nie należy jednak zapominać o aspekcie społecznym, który często jest ważniejszy od korzyści materialnych.
W systemie wartości osób niepełnosprawnych praca zawodowa zajmuje wysoką pozycję, często jest dla nich podstawowym celem i sensem istnienia. Praca jest ich głównym rodzajem aktywności. Jest nie tylko źródłem utrzymania, ale jest także ważnym elementem podnoszącym poczucie własnej wartości. Umożliwia im współżycie w grupie, kontakty interpersonalne i integruje z innymi pracownikami. Osoby niepełnosprawne świadome swoich ograniczeń bardziej docenią szansę zatrudnienia niż osoby sprawne. Ich atutem jest to, że praca sprawia im rzeczywistą radość i w swoich działaniach starają się być, jak najbardziej efektywni.
Podsumowanie
Zmiany, jakie zaszły w ostatnich latach w zakresie regulacji prawnych dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych spowodowały, że ich sytuacja na rynku pracy uległa nieznacznej poprawie. Jednakże w dalszym ciągu są to działania niewystarczające i nadal wskazują na niską pozycję zajmowaną przez osoby niepełnosprawne w rankingu pracowników. Znajduje to odzwierciedlenie w niskich wskaźnikach zatrudnienia w tej grupie osób. Powodem są negatywne opinie o pracownikach z niepełnosprawnościami oraz obawy pracodawców wynikające z barier architektonicznych oraz konieczności dostosowania miejsca i stanowiska pracy. Jednakże należy pamiętać, że zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami jest dla nich szansą na powrót do życia społecznego, a dla pracodawcy zdobycia cennego pracownika.
Przeczytaj również: Jak minimalizować presenteeism w miejscach pracy?
Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest, TikTok.