Jak minimalizować presenteeism w miejscach pracy?

Czy kiedykolwiek zauważyłeś wśród swoich pracowników chęć przyjścia do pracy, nawet kiedy wyraźnie źle się czują i powinni wziąć zwolnienie lekarskie? Czy miałeś kiedyś w swoim teamie osobę, która nigdy nie chciała brać urlopu, twierdząc, że go zwyczajnie nie potrzebuje? Czy zdarzyło Ci się poznać kogoś, kto bez potrzeby wyrabiał nadgodziny, tylko po to, by zostać zauważonym i docenionym przez pracodawcę? Każde z tych zachowań świetnie opisuje presenteeism – zjawisko powszechnie obecne w dzisiejszych czasach w różnych branżach oraz krajach na świecie i prowadzące nieraz do bardzo negatywnych konsekwencji, zwłaszcza w zakresie zdrowia (zarówno fizycznego, jak i psychicznego). Na czym polega ten fenomen oraz co można robić, by minimalizować jego obecność w miejscach pracy?

Jak minimalizować presenteeism w miejscach pracy?

1. Presenteeism – coraz bardziej powszechne zjawisko
2. Skąd się bierze presenteeism?
3. Ciągła obecność w pracy – jak redukować to zjawisko?
4. Presenteeism – ochroń przed nim swoich pracowników

Presenteeism – coraz bardziej powszechne zjawisko

Presenteeism najlepiej wytłumaczyć jako sytuację, w której pracownik wykonuje swoje obowiązki, chociaż się tego od niego nie oczekuje – albo gdy nie czuje się dobrze (praca zdalna pod wieloma względami przyczyniła się do rozwoju takiego podejścia, gdyż wystarczy pracować z domu, żeby nie zarazić kolegów z zespołu), albo gdy zrealizował już wymaganą liczbę godzin pracy (i nie wykonuje oficjalnych nadgodzin, za które otrzyma np. dodatkowe wynagrodzenie czy dni wolne).

Chociaż wydawać, by się mogło, że w ten sposób osiągamy w pracy więcej, to cierpi na tym nasze samopoczucie fizyczne oraz psychiczne (z uwagi na brak odpoczynku, zmuszanie organizmu do działania w trakcie choroby itd.), co prowadzi do spadku produktywności. Jaka jest tego konsekwencja? Firmy tracą zarówno czas, jak i pieniądze (np. przez popełnianie większej liczby błędów) – w każdej sytuacji bowiem zdrowy i wypoczęty pracownik wykonuje swoje obowiązki lepiej i szybciej niż ten, co zostaje po godzinach.

Skąd się bierze presenteeism?

W przypadku każdego pracownika presenteeism wynika z indywidualnych czynników – w zależności od miejsca pracy, warunków zatrudnienia, obłożenia pracą, kultury organizacyjnej – ale można wskazać kilka najczęściej spotykanych. Za najpopularniejszy powód należy bez wątpienia uznać nadmierne obciążenie pracą (np. z uwagi na napięte terminy lub niedobór pracowników), które sprawia, że dana osoba w ciągu wymaganych godzin nie jest w stanie zrealizować swoich obowiązków przed upłynięciem wyznaczonego z góry terminu. W takiej sytuacji budzi się w nas poczucie odpowiedzialności przekładające się na „zostawanie po godzinach”. Niekiedy zdarzają się również sytuacje, w których pracownicy nie korzystają z urlopu lub zwolnienia, ponieważ wiedzą, że wówczas ich obowiązki przejdą na inne osoby z zespołu, a nie chcą, żeby koledzy zostali dodatkowo obciążeni.

Do innych przyczyn powstania i rozwoju presenteeismu dodamy:

• obawę przed utratą pracy (często myślimy, że pracodawca wymaga od nas poświęcania się dla pracy, a nie jedynie odpowiedniego wykonywania swoich obowiązków przez wymaganą liczbę godzin),
• chęć pokazania swojej motywacji do pracy (niektórzy żyją w poczuciu, że gdy będą więcej pracować niż się od nich wymaga, zostaną zauważeni i docenieni przez swoich przełożonych, a to zapewni im dodatkowe korzyści),
• wykreowaną kulturę organizacyjną („inni tak robią, więc ja też powinienem” – często spotykane w zakresie podejścia, że nie powinno się brać zwolnień lekarskich, zwłaszcza w czasach możliwości pracy zdalnej przy złym samopoczuciu),
• zbyt wysokie oczekiwania pracodawcy,
• a niekiedy także – choć w bardzo rzadkich przypadkach – prześladowanie lub dyskryminację w miejscu pracy.

Ciągła obecność w pracy – jak redukować to zjawisko?

Pierwszym krokiem, który powinni wykonać pracownicy działów HR, jest uświadomienie sobie, że preseenteism staje się coraz bardziej popularny i nauczenie się, jakie pierwsze symptomy można rozpoznać. Wymienimy wśród nich m.in.

• spadek produktywności wśród dotychczas bardzo wydajnych pracowników,
• dłuższe godziny pracy niż dotychczas,
• widoczne złe samopoczucie,
• wykonywanie swoich obowiązków służbowych po nocach (dzięki elastycznemu czasowi pracy).

W kolejnym kroku powinieneś prowadzić otwartą i szczerą komunikację ze swoimi pracownikami – konieczne jest jasne przekazanie, że oczekujesz od nich wzięcia zwolnienia lekarskiego, gdy się źle czują lub poproszenia o pomoc, gdy są zbyt obciążeni. W ramach przekonania do zadbania o swoje zdrowie fizyczne lub psychiczne niezbędne jest utwierdzenie pracowników w tym, że w trakcie nieobecności obowiązki zostaną wykonane przez kogoś innego. Warto zbadać również obciążenie pracą i ewentualnie zmienić sposób redystrybucji obowiązków.

Na samym końcu powinieneś postawić także na budowanie kultury organizacyjnej opartej na szanowaniu własnego zdrowia. Pomogą Ci w tym różne narzędzia wspierania dobrego samopoczucia takie jak finansowanie spotkań z terapeutą, zapewnianie przestrzeni do wysiłku fizycznego czy zachęcanie do aktywności za pomocą kart sportowych.

Presenteeism – ochroń przed nim swoich pracowników

Przed działami HR czeka naprawdę poważne wyzwanie związane z zapobieganiem presenteeismu wśród pracowników – zwłaszcza w modelach hybrydowych lub w pełni zdalnych, kiedy możliwości sprawdzenia samopoczucia poszczególnych osób są ograniczone. Nie można jednak bagatelizować tego problemu, który wywołuje negatywne skutki zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Skorzystanie z przedstawionych powyżej sposobów radzenia sobie z opisanym zjawiskiem bez wątpienia stanowi pierwszy krok do przeprowadzenia zmiany w miejscu pracy i zadbania o work-life balance wśród swoich współpracowników.

Przeczytaj także: Czym jest leavism?

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest.