Przepisy prawne dla freelancerów w Polsce i na świecie

Jeszcze do niedawna społeczeństwo marzyło o tym, by mieć stabilne zatrudnienie gwarantujące przede wszystkim stały dochód przekładający się na bezpieczeństwo finansowe. Obecnie coraz więcej osób znajdujących się lub wchodzących dopiero na rynek pracy rezygnuje z 8-godzinnej pracy na etacie na rzecz elastyczności i swobody, jaką zapewnia bycie tzw. wolnym strzelcem. Szacuje się, że obecnie już nawet 40% amerykańskich pracowników (oraz 25% Europejczyków) decyduje się na pracę w ramach freelancingu.

Mimo to ta forma zatrudnienia jest wciąż nowością na rynku, przez co obowiązujące przepisy prawne traktują freelancerów dokładnie tak samo jak osoby prowadzące własną działalność gospodarczą. Poniżej przyjrzymy się bliżej tej kwestii, analizując, jakie przepisy prawne dotyczą wolnych strzelców zatrudnianych na terenie Stanów Zjednoczonych oraz w Unii Europejskiej.

Na czym polega freelancing?

Freelancing to forma zatrudnienia, w ramach której dana osoba nie jest stałym pracownikiem w firmie, ale działa niezależnie jako wykonawca. Oferuje swoje umiejętności oraz usługi do krótko- lub długoterminowych projektów czy zleceń od różnych klientów (agencji, pojedynczych przedsiębiorstw, osób prywatnych), samemu odpowiadając za organizację swojej pracy i zarządzanie finansami. Freelancing oferuje wiele korzyści, takich jak wolność, elastyczność i możliwość rozwoju zawodowego dzięki zróżnicowaniu realizowanych na co dzień działań. Wiąże się jednak także z pewnymi wyzwaniami, wśród których za najważniejsze należy uznać:

• niepewność dochodów – nie otrzymują stałej pensji,
• konieczność samodzielnego zarządzania biznesem – ponoszą pełną odpowiedzialność za wszystkie realizowane przez siebie działania, w tym w zakresie rozliczania podatków,
• brak stabilności – nie mają takich samych praw i przywilejów jak pracownicy etatowi.

Czy praca freelancerów podlega pod przepisy prawne?

Freelancerzy często prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą lub wchodzą z kimś w spółkę (w celu optymalizacji podatkowej), ale mogą również korzystać z dedykowanych platform do szukania współprac takich jak np. amerykańskie Elance oraz Upwork, brytyjskie PeoplePerHour czy polskie Useme. Zdarza się również, że – w zależności od tego, w jakim kraju działają – nawiązują umowy zlecenie czy umowy o dzieło. Każdorazowo to bowiem miejsce działania warunkuje ich prawa, możliwości oraz obowiązki. Poniżej przedstawiamy najważniejsze przepisy prawne, które dotyczą freelancerów działających na terenie Stanów Zjednoczonych oraz Unii Europejskiej.

Wypróbuj Firmbee za darmo!

Freelancing w USA – najważniejsze zasady

Do freelancerów w Stanach Zjednoczonych często używa się również takich określeń jak niezależny wykonawca, podwykonawca, pracownik kontraktowy czy sezonowy. W każdej sytuacji traktuje się ich jednak jak właścicieli firmy, co oznacza, że podlegają pod regulacje dot. prowadzenia działalności gospodarczej. Poniżej przedstawiamy najważniejsze przepisy prawne w tym obszarze – należy być jednak świadomym tego, że konkretny stan lub miasto mogą posiadać również swoje zasady, do których trzeba się dostosowywać (lokalizacja ma w tym obszarze najważniejsze znaczenie).

1. Kwestie podatkowe

Wolny strzelec – podobnie jak każdy pracownik – zobowiązany jest do płacenia podatku dochodowego przez Internal Revenue Service (IRS), ale musi również ponieść tzw. podatek od samozatrudnienia. W celu zgłoszenia swoich podatków, zamiast wypełniać formularz W-2 (obowiązujący etatowych pracowników), freelancer otrzymuje od swoich klientów formularz 1099-MISC lub 1099-NEC, który określa kwotę wypłaconą mu w danym roku podatkowym. Aby ułatwić sobie wypełnianie wymaganych formularzy, klienci biznesowi mogą poprosić freelancera o wypełnienie formularza W-9, który zawiera podstawowe informacje, w tym numer ubezpieczenia społecznego.

2. Zobowiązania umowne

To, jak dokładnie powinna zostać skonstruowana (i co powinna zawierać) umowa między freelancerem a jego klientem, zależne będzie od lokalizacji, ale każdorazowo powinna wskazywać strony, określać zakres świadczonych usług oraz opisywać sposoby rozliczeń. W niektórych stanach lub miastach można spotkać się z dodatkowymi przepisami prawnymi w tym obszarze. Przykładowo w stanie Nowy Jork obowiązuje ustawa Freelance Isn’t Free Act, która wymusza m.in. to, że klienci muszą dostarczyć pisemną umowę wszystkim freelancerom, którzy wykonują pracę o wartości co najmniej 800 USD w okresie 120 dni. Podobny krok poczyniło np. Los Angeles.

3. Prawa autorskie i własności

W przypadku freelancerów duże znaczenie mają również kwestie związane z prawami autorskimi – zwykle realizują działania podlegające tym przepisom prawnym. Tym samym w umowie powinny zostać zawarte punkty dot. przeniesienia prawa własności i momentu, w którym to nastąpi (najczęściej z chwilą zapłaty). W przypadku niezawarcia takich zasad w umowie może dojść do naruszenia praw autorskich freelancera przez klienta.

Unijne przepisy prawne dla freelancerów

W Unii Europejskiej (UE) przepisy prawne dla freelancerów różnią się w zależności od kraju członkowskiego – nie ma odgórnie obowiązujących aktów, które regulowałyby tę kwestię lub wymagały wdrożenia w narodowych porządkach. Poniżej przedstawiamy jednak kilka kluczowych kwestii, które freelancerzy działający na terenie krajów UE powinni uwzględnić.

1. Status freelancera

W Unii Europejskiej freelancerzy są uważani za samozatrudnionych, czyli osoby, które prowadzą własną działalność gospodarczą. Samodzielnie odpowiadają za własne podatki, ubezpieczenie i inne zobowiązania. Nie podlegają tym samym przepisom prawnym co pracownicy, czyli nie mają m.in. prawa do płatnego urlopu, czy też wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

2. Kwestie podatkowe

Podobnie jak pracownicy etatowi freelancerzy również muszą płacić podatek dochodowy od wszystkich dochodów, które otrzymują. Realizują ten obowiązek, składając zeznanie podatkowe na formularzu odpowiednim dla danego kraju członkowskiego UE. Konieczne może być również opłacenie podatku od towarów i usług (VAT), jeśli lokalne przepisy prawne tego wymagają.

3. Zobowiązania umowne

W przypadku każdego kraju UE ważne jest, aby przy freelancingu zawierać pisemne umowy z klientami, które określają warunki współpracy, w tym wynagrodzenie, zakres pracy, terminy płatności i prawa autorskie. Co więcej, jeśli freelancer przetwarza dane osobowe klientów, musi przestrzegać ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO) wdrożonego we wszystkich krajach członkowskich UE.

Przepisy prawne w przypadku freelancerów – podsumowanie

Należy stwierdzić, że na rynku zarówno amerykańskim, jak i unijnym wciąż brak jest odpowiednich przepisów prawnych, które chroniłyby osoby decydujące się na zatrudnienie w formie freelancingu – traktuje się je po prostu jako osoby prowadzące własną działalność gospodarczą. Z biegiem lat można jednak liczyć, że, z uwagi na rosnącą popularność takiej formy zatrudnienia, ta sytuacja ulegnie zmianie. Jeśli więc chciałbyś współpracować z freelancerami, zapoznaj się z lokalnymi przepisami prawnymi w tym zakresie.

Jeśli natomiast jesteś osobą zatrudniającą i chcesz ułatwić sobie zarządzanie podwykonawcami, sięgnij po rozwiązanie, jakim jest Firmbee. Ten program pozwoli Ci skutecznie planować pracę freelancerów z wykorzystaniem tablic Kanban, dzięki czemu będziesz miał pełną kontrolę nad realizowanymi przez nich działaniami. Dodatkowo możesz tworzyć bazy kontaktów i przechowywać dokumentację związaną z danymi freelancerami w jednym miejscu.

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.