Drabina wnioskowania – narzędzie, dzięki któremu unikniesz wyciągania pochopnych wniosków

Gdy przełożony prosi Cię o rozmowę, od razu myślisz o tym, że firma planuje się z Tobą rozstać. Gdy słyszysz krytykę od współpracownika, automatycznie przyjmujesz, że Twoja praca jest całkowicie niewystarczająca lub że nie jesteś odpowiednią osobą na to stanowisko. Gdy dostajesz nowe zadanie, z góry uznajesz, że sobie z nim nie poradzisz (bo np. nigdy czegoś takiego wcześniej nie robiłeś).

To tylko przykłady typowego myślenia katastroficznego, czyli skłonności do interpretowania wydarzeń w sposób negatywny lub w sposób potwierdzający nasze najgorsze obawy. Jego pojawienie się może prowadzić do podjęcia przez nas niewłaściwych decyzji zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Można się jednak przed tym uchronić, sięgając po narzędzie, jakim jest drabina wnioskowania. Poniżej wyjaśniamy, na czym dokładnie polega i dlaczego może się okazać pomocna.

Na czym polega drabina wnioskowania?

Pojęcie drabina wnioskowania zostało opracowane przez amerykańskiego biznesmena Chrisa Argyrisa, który jednocześnie był profesorem Harvard Business School oraz Yale School of Management (w obszarze psychologii oraz ekonomii). Zaprezentował ją wraz z Peterem Senge w swojej pracy pt. The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization, w ramach której badacze zastanawiali się, dlaczego podejmujemy niewłaściwe decyzje w miejscu pracy.

Stwierdzili, że jako istoty ludzkie mamy nieuświadomioną tendencję do tego, by nadawać przydarzającym się nam sytuacjom negatywny kontekst, co jest naturalnym mechanizmem działania mózgu, zapewniającym wypełnienie luk poznawczych. Skorzystanie z opracowanej przez nich drabiny wnioskowania stanowi z kolei sposób na to, by świadomie rozszerzyć swoje spojrzenie na rzeczywistość.

Jak wygląda drabina wnioskowania?

Opracowana przez Argyrisa oraz Senge drabina wnioskowania składa się z 6 kroków, w ramach których każdy jest tak samo istotny. Należy pamiętać jednak, że w ramach każdego z nich znaczenie mogą mieć nasze przekonania, które sprawiają, że patrzymy na rzeczywistość przez swego rodzaju filtr, prowadząc do błędnych decyzji. Przejście przez cały przedstawiony poniżej proces zgodnie ze wskazaniami stanowi sposób na to, by uniknąć takiego spojrzenia.

1. Fakt – obserwujemy coś, co dzieje się w świecie. Powinniśmy dbać o to, żeby nasza obserwacja była jak najbardziej obiektywna i wolna od uprzedzeń (zarówno świadomych, jak i nieświadomych).
2. Interpretacja – nadajemy znaczenie temu, co obserwujemy. Nasze interpretacje mogą być kształtowane m.in. przez nasze doświadczenia, przekonania i oczekiwania.
3. Założenia – opierając się na naszej interpretacji, przyjmujemy pewne założenia na temat tego, co się dzieje, które mogą być zarówno jawne, jak i niejawne.
4. Konkluzje – na podstawie naszych założeń wyciągamy konkluzje o tym, co się dzieje (pozytywne/negatywne, trafne/błędne itd.)
5. Przekonania – nasze refleksje kształtują nasze przekonania o świecie.
6. Działania – nasze przekonania wpływają na nasze działania, odznaczając się w zależności od sytuacji pozytywnym lub negatywnym wpływem zarówno na nas samych, jak i na innych.

Korzyści stosowania drabiny wnioskowania

Powyżej opisane kroki w doskonały sposób pokazują, jak tworzymy osądy, które często mogą nie mieć nic wspólnego z rzeczywistością. Tym samym posiadanie świadomości w tym zakresie może stać się dla nas przydatnym narzędziem do poprawy naszego myślenia krytycznego (pomagając zrozumieć, w jaki sposób wyciągamy konkluzje i jak te przemyślenia prowadzą do podejmowania przez nas określonych działań).

Jest to niezbędne do tego, by podejmować bardziej jawne dla nas samych – a przez to również pewniejsze i właściwsze – decyzje. Jednocześnie pomaga nam rozważyć wszystkie możliwe interpretacje i założenia, dzięki czemu możemy dostrzec nowe możliwości i rozwiązania. Stanowi także narzędzie, które pozwala zidentyfikować i zweryfikować nasze przekonania, unikając wpływu nieświadomych uprzedzeń.

Drabina wnioskowania – podsumowanie

Regularne stosowania drabiny wnioskowania Argyrisa może prowadzić do poprawy umiejętności logicznego i krytycznego myślenia, co nie pozostanie bez wpływu na procesy zachodzące zarówno w życiu codziennym (zwłaszcza w relacjach z innymi ludźmi), jak i zawodowym. Podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, prowadzenie negocjacji – to tylko przykłady sytuacji, w których ta zdolność może okazać się przydatna.

Jej rozwijanie wymaga jednak podjęcia wysiłku, by popatrzeć na sytuację z boku, postarać się zachować obiektywizm, zadać sobie pytania o to, czym się kierujemy (emocje czy rozsądek?) i na czym się opieramy (fakty czy domysły?). Wydłużanie przeprowadzanych procesów myślowych w ten sposób to jedyna droga, by uniknąć wyciągania pochopnych wniosków, prowadzących do niewłaściwych w danej sytuacji działań.

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.