Światowa gospodarka XXI wieku charakteryzuje się złożonymi i dynamicznymi zmianami na płaszczyźnie ekonomicznej. Wiele państw europejskich, amerykańskich i azjatyckich obecnie przechodzi transformację gospodarczą, z gospodarek o niskim dochodzie narodowym w gospodarki o wysokim dochodzie. Analizując rozwój krajów na przestrzeni wieków można zauważyć, że zróżnicowanie gospodarek zawsze miało miejsce, a tempo rozwoju było różne. Kraje rozwijające się, które osiągają dodatni wzrost gospodarczy przyczyniają się do umocnienia globalnego rynku dóbr i usług. Grupę tych szybko rozwijających się rynków określa się mianem rynków (gospodarek) wschodzących, tj. emerging markets. Rynki te w aktualnej sytuacji gospodarczej są najlepszym pomysłem na inwestycje długoterminowe.

Emerging markets – omówione zagadnienia

  1. Charakterystyka emerging markets
  2. Problemy rynków wschodzących
  3. Potencjał rynków wschodzących
  4. Podsumowanie

Charakterystyka emerging markets

Pojęcie emerging markets zostało zdefiniowane w latach osiemdziesiątych XX wieku przez ekonomistę Banku Światowego – Antoine´a Van Agtmaela. Według Banku Światowego gospodarki wschodzące mają wspólne dwa czynniki: produkt narodowy brutto na jednego mieszkańca ukształtowany na średnim poziomie oraz słabo rozwinięty rynek kapitałowy. Rynki wschodzące lokowane są pomiędzy rynkami rozwijającymi się, a rozwiniętymi. Podział ten jest jednak dość umowny, a granica pomiędzy kategoriami – cienka.

Uogólniając można stwierdzić, że do gospodarek wschodzących należą kraje, które nie są już definiowane, jako ,,kraje trzeciego świata”, ale nie pretendują jeszcze do ,,świata pierwszego”. Cechą wspólną krajów emerging markets jest szybkie tempo rozwoju i wzrost PKB powyżej 5%. Obecnie, jako rynki wschodzące klasyfikowane są:

  • Brazylia, Chile, Kolumbia, Meksyk, Peru.
  • Czechy, Grecja, Węgry, Polska, Rosja, Turcja.
  • Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar, Egipt.
  • Chiny, Indie, Indonezja, Korea, Malezja, Filipiny, Tajwan, Tajlandia.

Analizując powyższe zestawienie można stwierdzić, że rynki wschodzące to liczna i mocno zróżnicowana pod względem kondycji finansowej i makroekonomicznej grupa krajów. Ponadto niektóre z nich obecnie przechodzą zawirowania polityczne i dotkliwe kryzysy gospodarcze. Jednak rynki wschodzące są dobrym narzędziem inwestycyjnym, ponieważ w wyniku szybszego wzrostu gospodarczego niż w innych krajach rozwijających się oferują możliwość osiągnięcia znacznych zysków.

Problemy rynków wschodzących

Emerging markets borykają się z różnymi problemami, głównie w sferze społecznej. Problemy te związane są z niedostateczną ilością żywności i wody, brakiem mieszkań i miejsc pracy, niedostateczną opieką medyczną i słabo rozwiniętym systemem edukacyjnym. Część z tych problemów została ujęta w teoriach dotyczących wzrostu i rozwoju gospodarczego:

  • Zaklęty krąg ubóstwa – słabo rozwinięte państwo, ze względu na niski poziom oszczędności nie jest w stanie inwestować, a co za tym idzie przekroczyć bariery rozwoju.
  • Teoria zależności – zacofanie krajów rozwijających się jest wynikiem ich zależności gospodarczej i ekonomicznej od krajów wysoko rozwiniętych.
  • Teoria wzrostu zubożającego – wzrost gospodarczy w biedniejszych krajach ukierunkowany na eksport pogorszyłby ich terms of trade tak bardzo, że znalazłby się w gorszym położeniu, niż wtedy, gdyby wcale się nie rozwijały.
  • Teoria Prebischa – w długim okresie następuje stałe pogarszanie się relacji cenowych surowców mineralnych i artykułów rolnych w stosunku do cen dóbr przemysłowych.

Kolejnym negatywnym aspektem jest to, że rynki wschodzące są często niestabilne politycznie o zmieniającej się z dnia na dzień sytuacji społeczno-gospodarczej. Ponadto kraje dopiero się rozwijające są wrażliwe na wszelkie niepokoje, zamieszki i ataki. W 2019 roku, gdy indyjskie oddziały zaatakowały na terenie Pakistanu obóz terrorystów, giełda w Bombaju momentalnie się załamała i akcje spadły o prawie 10%, tylko po to, żeby połowę tych strat odrobić dzień później. Nawet niewielki wybuch paniki może zapoczątkować długotrwały kryzys albo „wyciszyć się” już po kilku dniach.

Potencjał rynków wschodzących

Głównym potencjałem emerging markets są zasoby i zdolności technologiczne. Czynnikiem decydującym o rozwoju technologii jest kapitał ludzki. W większości krajów wschodzących populacja ludności jest bardzo młoda, a co za tym idzie rynek pracy determinowany jest przez młody i kreatywny personel. Ponadto kraje te dysponują wysokimi możliwościami wykwalifikowanej siły roboczej.

Systematyczny rozwój edukacji, informatyzacji i cyfryzacji systemów oraz instytutów naukowo-badawczych przyczynił się do znacznego wzrostu potencjału intelektualnego na rynkach wschodzących. Jednym ze wskaźników oceny zdolności technologicznych jest liczba składanych wniosków patentowych. Z danych Banku Światowego wynika, że większość rynków wschodzących zajmuje pierwsze miejsca w rankingu liczby patentów. Krajem wiodącym w tym zakresie są Chiny, gdzie od 2011 roku systematycznie wzrasta liczba składanych wniosków. Kolejnym pozytywnym aspektem jest wzrost inwestycji zagranicznych, który od początku XXI wieku jest wyraźnie widoczny na rynkach wschodzących.

Należy jednak pamiętać przed podjęciem decyzji inwestycyjnych, że wzrost gospodarczy w krajach wschodzących nigdy nie jest stały i bardziej przypomina roller coaster. Kupując akcje po trendzie wzrostowym należy się liczyć z tym, że w niedługim czasie może nastąpić ich spadek. Dlatego czasami warto jest inwestować w giełdę o nie najlepszej kondycji, z perspektywą odwrócenia negatywnego trendu.

Podsumowanie

Aktualnie największym problemem emerging markets jest rosyjska inwazja na Ukrainę. W wyniku wojny najbardziej ucierpiały aktywa państw wschodzących. W I kwartale 2022 roku MSCI Emerging Markets Index zniżkował o -7%. Negatywne skutki wojny najbardziej odbiły się na państwach powiązanych ekonomicznie z Rosją, w tym na rynku polskim, węgierskim, czeskim i egipskim. Paradoksalnie rynek brazylijski zyskał na wzroście cen surowców wtórnych. Giełda brazylijska odnotowała 14 mld USD wpływów w I kwartale 2022 roku, dzięki temu indeks MSCI Brazil USD urósł w okresie styczeń – marzec br. o 35%.

Większych wahań nie odczuły również giełdy Arabii Saudyjskiej, Peru i Kolumbii. Zachwianiu uległ przede wszystkim sektor energetyczny i dóbr szybko zbywalnych. Rosja ma niebagatelny wpływ na rynki surowców (metale, płody rolne), jako jeden z największych eksporterów na świecie. Najbardziej dramatyczna sytuacja żywnościowa odnotowana jest w Egipcie, gdzie 85% importowanej pszenicy było z Rosji i Ukrainy. W przypadku, gdy Rosja zajmie część Ukrainy i sankcje na nią nie zostaną zdjęte to ceny surowców pozostaną wysokie, a globalne tempo wzrostu PKB obniży się o 1-2 pp. Inflacja wzrośnie o około 4% i może utrzymać się na tym poziomie przez kilka kolejnych lat.

Sektory, które najbardziej ucierpią w tej sytuacji to farmaceutyczny, spożywczy, restauracyjny i użyteczności publicznej. Niestety dla rynków wschodzących jest to bardzo pesymistyczny scenariusz, który w znacznym stopniu zahamuje rozwój gospodarki. Według analityków Lazard Asset Management wojna w Ukrainie pogłębiła wyprzedaż obligacji emerging markets. Obligacyjna bessa została zapoczątkowana przez banki centralne, które podwyższyły stopy procentowe ze względu na rosnącą inflację. Być może w przyszłości sytuacja się ustabilizuje, a kryzys finansowy zostanie zażegnany. Jednak jest to w głównej mierze uzależnione od wyniku wojny i kolejnych działań Rosji.

Jeśli podobają Ci się treści, które tworzymy, sprawdź również: Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest,TikTok.
Emerging markets - plusy, zagrożenia andy nichols avatar 1background

Autor: Andrzej Naborowski

Specjalista od rozwiązywania problemów. Posiada 5 różnych stopni naukowych i nieskończone pokłady motywacji, co czyni go idealnym przedsiębiorcą i menadżerem. Przy poszukiwaniu pracowników i partnerów biznesowych największe znaczenie ma dla niego otwartość i ciekawość świata.